حقوق کیفری خطرمدار در قلمرو بزهکاری تروریستی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

چکیده

امروزه تروریسم به عنوان یکی از چالش‌های اصلیِ امنیت جوامع به شمار می‌رود. تروریست‌ها از طریق انجام رفتارهای خشونت‌بار تروریستی، در واقع از یکسو ظرفیت و استعداد مجرمانه بالایی دارند و از سوی دیگر از توانایی ارتکاب رفتارهای خشن برخوردارند. ارتکاب جرایم متعدد تروریستی موجب خطرمداری سیاست‌گذاران جنایی در حوزه کنترل بزهکاری و تحول پارادایمی در حقوق کیفری شده است. به عبارت دیگر، حالت خطرناک تروریست‌ها به ویژه تروریست‌های دینی، موجب ظن‌گرایی سیاست‌گذاران جنایی و عدم اطمینان آن‌ها به اصلاح و درمان این دسته مجرمان شده است. در رویکرد خطرمدار، هدف، تأمین دفاع اجتماعی با حذف مرتکبان جرایم تروریستی به عنوان «دیگرانی» است که از «ما» نیستند و برای شهروندان خطرناک هستند. بدین‌سان، گسترش فرهنگ کنترل جرم و سرکوبگرایی به بهانه تأمین امنیت، زمینه دور شدن از عدالت کیفریِ قاعده‌مندِ بکاریایی و توسعه شکل افراطیِ مکتب دفاع اجتماعی در قالب تأمین دفاع از جامعه از طریق انسانیت‌زدایی، احتیاط‌نگری، پیش‌دستانگی و... در اشکال مختلف مانند اقدامات تأمینی، کیفردهی نامعین، بازپروری و در نهایت پایش پساکیفری، از نتایج رویکرد خطرمدار حقوق کیفری ماهویِ ضد تروریسم است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Risk-Oriented Criminal Law in the Realm of Terrorist Crimes

نویسنده [English]

  • Farhad Shahideh
An academic member of Islamic Azad University of Mashhad
چکیده [English]

Today, terrorism is considered as one of the main challenges for the security of societies. By carrying out violent terrorist behaviors, terrorists actually have a high criminal capacity and talent on the one hand, and on the other hand, they have the ability to commit violent behaviors. Committing numerous terrorist crimes has caused the risk-orientating of criminal policy-makers in the field of crime control and a paradigm shift in criminal law. In other words, the dangerousness of terrorists, especially religious terrorists, has caused the suspicion of criminal policymakers and their lack of confidence in the reformation and treatment of this category of criminals. In the risk-oriented approach, the goal is to provide social defense by eliminating the perpetrators of terrorist crimes as “others” who are not “us” and are dangerous to citizens. Thus, the spread of the culture of crime control and repression under the pretext of providing security, the context of moving away from the rule-based criminal justice system and the development of the extreme form of the social defense school in the form of providing the defense of the society through dehumanization, caution and preemption and the others in various forms, such as security measures, indeterminate punishment, rehabilitation and finally post-punishment monitoring are the results of the risk-oriented approach of substantive criminal law against terrorism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Terrorism
  • Risk-orientation
  • Security criminology
  • Dangerousness

مراجع

  1. آقایی جنت‌مکان، حسین، حقوق کیفری عمومی، چاپ سوم، تهران، جنگل جاودانه، 1397 ش.
  2. بخشی شیخ احمد، مهدی، ایدئولوژی گروه‌های تروریستی تکفیری ـ وهابی، از القاعده تا داعش، تهران، جهاد دانشگاهی، 1394 ش.
  3. پاک‌نهاد، امیر، سیاست جنایی ریسک‌مدار، چاپ دوم، تهران، میزان، 1394 ش.
  4. حاجی ده‌آبادی، محمدعلی، و مهدی خاقانی اصفهانی، «گونه‌شناسی سیاست کیفری فنی در قبال جرم رمزنگاری اطلاعات از منظر آزادی‌گرایی و امنیت‌گرایی»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، سال دهم، شماره 5، بهار و تابستان 1392 ش.
  5. رضوانی، سودابه، مفهوم خطرناکی در گستره علوم جنایی، تهران، میزان، 1396 ش.
  6. شاهیده، فرهاد، و امیرحسن نیازپور، «جرم‌انگاری پیش‌دستانۀ اعمال تروریستی»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، سال هفدهم، شماره 19، بهار و تابستان 1399 ش.
  7. صیقل، یزدان، مطالعه حقوقی ـ جرم‌شناختی جرم در جامعه مخاطره‌آمیز، به راهنمایی رحیم نوبهار، رساله دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی تهران، 1397 ش.
  8. مهدوی‌پور، اعظم، و نجمه شهرانی کرانی، «امنیتی شدن جرم‌شناسی: راهبردها و آثار آن بر حقوق کیفری»، دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق کیفری، سال پنجم، شماره 9، بهار و تابستان 1393 ش.
  9. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، «سیاست جنایی: از مدل‌ها تا جنبش‌ها»، دیباچه در: دلماس ـ مارتی، می‌رِی، نظام‌های بزرگ سیاست جنایی، برگردان علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ سوم، تهران، میزان، 1395 ش.
  10. همو، «سیاست جنایی»، مقاله در: استادان و پژوهشگران علوم جنایی سراسر کشور، دانشنامه علوم جنایی اقتصادی، به کوشش امیرحسن نیازپور، تهران، میزان، 1396 ش.
  11. همو، «کیفرشناسی نو ـ جرم‌شناسی نو؛ درآمدی بر سیاست جنایی مدیریتی خطرمدار»، مقاله در: تازه‌های علوم جنایی (مجموعه مقاله‌ها)، زیر نظر علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ دوم، تهران، میزان، 1393 ش.
  12. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، و حمید هاشم‌بیکی، دانشنامه جرم‌شناسی، چاپ پنجم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1397 ش.
  13. واقفی، مریم، مطالعه حقوقی ـ جرم‌شناختی مرحله پساکیفری در فرایند کیفری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه مفید قم، 1390 ش.
  14. Abrams, Norman, “The Material Support Terrorism Offenses: Perspectives Derived from the (Early) Model Penal Code”, Journal of National Security Law & Policy, Vol. 1(5), 2005.
  15. Ahmed, Sameer, “Is History Repeating Itself? Sentencing Young American Muslims in the War on Terror”, The Yale Law Journal, Vol. 126(5), March 2017.
  16. Andrews, Donald A. & James Bonta & J. Stephen Wormith, “The Risk-Need-Responsivity (RNR) Model: Does Adding the Good Lives Model Contribute to Effective Crime Prevention?”, Criminal Justice and Behavior, Vol. 38(7), June 2011.
  17. Baltes, Joanna & Karen J. Greenberg & Hon. Gerald Bruce Lee & Robert Timothy Reagan & Stephen I. Vladeck, “Convicted Terrorists: Sentencing Considerations and Their Policy Implications”, Journal of National Security Law & Policy, Vol. 8, 2016.
  18. Castano, Emanuele & Roger Giner-Sorolla, “Not quite human: Infrahumanization in response to collective responsibility for intergroup killing”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 90(5), May 2006.
  19. Clubb, Gordon & Marina Tapley, “Conceptualising de-radicalisation and former combatant re-integration in Nigeria”, Third World Quarterly, Vol. 39(11), April 2018.
  20. Demoulin, Stéphanie & Brezo P. Cortes & G. Tendayi Viki & Armando P. Rodríguez & Ramon T. Rodriguez & Maria Paola Paladino & Jacques-Philippe Leyens, “The role of in-group identification in infra-humanization”, International Journal of Psychology, Vol. 44(1), February 2009.
  21. Diab, Robert, “Sentencing of Terrorism Offences After 9/11: A Comparative Review of Early Case Law”, Presented in: CIAJ (Canadian Institute for the Administration of Justice) 2011 Annual Conference - Terrorism, Law and Democracy: 10 years after 9/11, October 2011.
  22. Dubber, Markus Dirk, The Sense of Justice: Empathy in Law and Punishment, New York, New York University Press, 2015.
  23. Hart, Hornell, “Predicting Parole Success”, Journal of Criminal Law & Criminology, Vol. 14(3), 2013.
  24. Hettiarachchi, Malkanthi, “Sri Lanka’s Rehabilitation Program: A New Frontier in Counter Terrorism and Counter Insurgency”, PRISM, Vol. 4(2), 2017.
  25. Lafree, Gary & Michael A. Jensen & Patrick A. James & Aaron Safer-Lichtenstein, “Correlates of violent political Extremism in the United States”, Criminology, Vol. 56(2), May 2018.
  26. Lipsey, Mark W. & Francis T. Cullen, “The Effectiveness of Correctional Rehabilitation: A Review of Systematic Reviews”, Annual Review of Law and Social Science, Vol. 3(1), 2007.
  27. McCulloch, Jude & Sharon Pickering, “Pre-Crime and Counter-Terrorism: Imagining Future Crime in the ‘War on Terror’”, The British Journal of Criminology, Vol. 49(5), May 2009.
  28. Mythen, Gabe & Sandra Walklate & Fatima Khan, “‘Why Should We Have to Prove We’re Alright?’: Counter-terrorism, Risk and Partial Securities”, Sociology, Vol. 47(2), 2013.
  29. Slobogin, Christopher, “Prevention as the Primary Goal of Sentencing: The Modern Case for Indeterminate Dispositions in Criminal Cases”, San Diego Law Review, Vol. 48(4), 2011.
  30. van der Heide, Liesbeth & Jip Geenen, “Preventing Terrorism in the Courtroom – The Criminalisation of Preparatory Acts of Terrorism in the Netherlands”, Security and Human Rights, Vol. 26, 2015.
  31. Zedner, Lucia, “Security, the State, and the Citizen: The Changing Architecture of Crime Control”, New Criminal Law Review, Vol. 13(2), 2010.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار