واگذاری تعیین کیفر به قانونگذار از منظر آموزه‌های روان‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی،گروه حقوق،واحد مشهد،دانشگاه آزاد اسلامی،مشهد،ایران

2 استاد گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران (استاد راهنما و نویسنده مسئول)

3 دانشیار گروه حقوق,، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

4 استادیار گروه حقوق، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

چکیده

مجازات و قدرت به‌عنوان دو نهاد اجتماعیِ برخاسته از رفتار انسان، در روند تعاملی متقابل با یکدیگر قرار دارند. در این تعاملِ دوسویه، قدرت تعیین‌کنندۀ مجازات، و مجازات تعیین‌کنندۀ دامنۀ قدرت است. قدرت سیاسی، قانونگذار را به‌عنوان نهاد تعیین‌کنندۀ کیفر در اختیار دارد. بنابراین سطح بالایی از مداخله در تعیین واکنش کیفری را به خود اختصاص می‌دهد. لکن عوامل روان‌شناختی وجود دارد که جامعه را به سمت مطالبۀ این واکنش‌ها از سوی یک مقام مافوق سوق می‌دهد. واگذاری تعیین کیفر به قانونگذار، نیاز به زنجیره‌ای از علل پیشین دارد. بخش عمده‌ای از این عوامل به درون فرد و فطرت واکنش‌طلب آدمی بازمی‌گردد و بخش دیگر، عوامل بیرونی است که بر تمایل او به سرکوب افراد خطاکار می‌افزاید. لکن این زنجیره عوامل، چگونه نقش خود را ایفا می‌کنند؟ تحقیق حاضر سعی دارد علاوه بر بررسی اِعمال قدرتِ مستقر در مجازات، به عوامل زمینه‌ساز مطالبۀ واکنش کیفری که منشأ درونی دارند و برخاسته از فطرت انسان هستند، نظر افکند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Delegating of Punishment to Legislator from the Perspective of Psychological Teachings

نویسندگان [English]

  • SHIRIN Shiehzadeh 1
  • Hossein Mir Muhammad Sadeqi 2
  • Abbas Sheikholeslami 3
  • Hamid Reza Mirzajani 4
1 P.h.d student of Criminal and Criminology.Department of Law , Mashhad Branch, Islamic Azad university,Mashhad.Iran
2 Full professor, Department of Criminal Law & Criminology, Shahid Beheshti University
3 Associate professor, Department of Law, Mashhad Branch, Islamic Azad university,Mashhad.Iran
4 Assistant professor, Department of Law, Mashhad Branch, Islamic Azad university,Mashhad.Iran
چکیده [English]

Punishment and power are in a process of reciprocal interaction as two social institutions derived from human behavior. Power determines punishment and punishment determines the scope of power in this two-way interaction. Political power has the legislator as the determining institution of the punishment, so it has a high level of intervention in determining the criminal response. However, there are psychological factors that lead society to demand these reactions from a superior. Delegating the duty of the determining of the punishment to the legislator requires a chain of previous causes. Most of these factors go back to the innate of person and human’s nature react seeking and the other part is external factors that increase his/her tendency to suppress the guilty person. But how does this chain of factors play its role? The current research tries to examine the underlying factors of the demand for criminal response which have an internal origin and arise from human nature, in addition to examining the exercise of power established in punishment.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criminal reaction
  • Instinct (nature)
  • Strength
  • Myth
  • The quality of being patternable
  • Media

مراجع

  1. اثیمی، حمیدرضا، ماهیت جرم و توجیه مجازات در فلسفه افلاطون، تهران، میزان، 1396 ش.
  2. اردبیلی، محمدعلی، حقوق جزای عمومی، چاپ هفتاد و یکم، تهران، میزان، 1401 ش.
  3. استادان و پژوهشگران علوم جنایی سراسر کشور، دانشنامه علوم جنایی اقتصادی، به کوشش امیرحسن نیازپور، تهران، میزان، 1398 ش.
  4. اسکینر، بورس فردریک، آرمان‌شهر اِسکینر (والدن 2)، ترجمه جعفر نجفی‌زند با همکاری ضیاءالدین رضاخانی، تهران، ساوالان، 1380 ش.
  5. امامی آرندی، حبیب، «حقوق کیفری و فرمانروایی سیاسی؛ درآمدی بر نظریه سیاسی مجازات»، دوفصلنامه مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، سال سوم، شماره 2 (پیاپی 7)، پاییز و زمستان 1395 ش.
  6. بولُک، برنار، کیفرشناسی، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ هشتم، تهران، مجد، 1400 ش.
  7. توحیدی، طاهر، و محمد آشوری، «مکانیسم قدرت و تأثیر آن بر مجازات تابعان»، دوفصلنامه پژوهش‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی، سال نهم، شماره 18، پاییز و زمستان 1400 ش.
  8. جوان‌جعفری بجنوردی، عبدالرضا، و سیدمحمدجواد ساداتی، ماهیت فلسفی و جامعه‌شناختی کیفر، تهران، انتشارات میزان، 1394
  9. حاجی ده‌آبادی، محمدعلی، و احسان سلیمی، «مبانی، اصول و سازوکارهای اجرایی مدل کیفرگذاری هدفمند»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال هشتم، شماره 29، زمستان 1398 ش.
  10. خزاعی، زهرا، و فاطمه تمدن‌فرد، «رابطۀ شانس و مسئولیت اخلاقی در نگاه تامس نیگل»، فصلنامه اندیشه دینی، دانشگاه شیراز، سال هجدهم، شماره 3 (پیاپی 68)، پاییز 1397 ش.
  11. دلماس ـ مارتی، می‌رِی، نظام‌های بزرگ سیاست جنایی، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ پنجم، تهران، میزان، 1402 ش.
  12. رستمی، هادی، «جرم‌انگاری و کیفرگذاری در پرتو اصول محدودکننده آزادی در نظریه لیبرال»، دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق کیفری، سال پنجم، شماره 1 (پیاپی 9)، بهار و تابستان 1393 ش.
  13. ساداتی، سیدمحمدجواد، علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، و رحیم نوبهار، «تبارشناسی پیوند کیفر و قدرت در نظام حقوقی ایران»، دوفصلنامه مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، سال چهارم، شماره 1 (پیاپی 8)، بهار و تابستان 1396 ش.
  14. شیکر، دیوید، مفهوم و ماهیت مجازات، ترجمه حسین آقایی جنت‌مکان، تهران، جنگل، 1393 ش.
  15. غلامی، حسین، کیفرشناسی (کلیات و مبانی پاسخ‌شناسی جرم)، تهران، میزان، 1401 ش.
  16. قماشی، سعید، و مرتضی عارفی، «موانع سیاسی و اقتصادی پیشگیری اجتماعی از جرم»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، سال چهاردهم، شماره 13، بهار و تابستان 1396ش.
  17. کاتینگهام، جان، «فلسفه مجازات»، ترجمه ابراهیم باطنی و محسن برهانی، فصلنامه فقه و حقوق، سال دوم، شماره 4، بهار 1384 ش.
  18. کاشفی اسماعیل‌زاده، حسن، «جنبش‌های بازگشت به کیفر در سیاست جنایی کشورهای غربی: علل و جلوه‌ها»، مجله تخصصی الهیات و حقوق سابق (آموزه‌های حقوق کیفری)، شماره‌های 15ـ16، بهار و تابستان 1384 ش.
  19. کاوادینا، میشل، و جیمز دیگنان، «توجیه یا دلیل‌آوری برای مجازات»، ترجمه علی صفاری، فصلنامه تحقیقات حقوقی، سال هشتم، شماره 42، پاییز و زمستان 1384 ش.
  20. کلارکسون، کریستوفر، حقوق جزای اختصاصی انگلستان و نقش حقوق جزا در جامعه، ترجمه حسین میرمحمدصادقی، تهران، جنگل، 1391 ش.
  21. کلی، جان، تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب، ترجمه محمد راسخ، تهران، طرح نو، 1382 ش.
  22. محسنی، فرید، و رضا رحیمیان، «از کیفرگذاری تقنینی تا کیفرگزینی قضایی؛ مدل‌ها و معیارها (با تأکید بر رویه قضایی ایران)»، مجله حقوقی دادگستری، سال هشتاد و سوم، شماره 107، پاییز 1398 ش.
  23. محمدغفوری، محمدرضا، فلسفه مجازات در نظم فتاوای ده استاد بزرگ فلسفه و حقوق کیفری، تهران، آوا، 1395 ش.
  24. مخدومی، امیرطاها، مهدی اسماعیلی، و حسن حاجی‌تبار فیروزجائی، «بررسی تأثیر رسانه بر افزایش حس ناامنی و جرم از دیدگاه حقوق شهروندی»، فصلنامه حقوق پزشکی، ویژه‌نامه حقوق بشر و حقوق شهروندی، سال سیزدهم، تابستان 1398 ش.
  25. مهدوی‌پور، اعظم، و نجمه شهرانی کرانی، «تأثیر رسانه‌های جمعی در افزایش احساس ناامنی و ایجاد رویکردهای امنیتی»، فصلنامه مطالعات رسانه‌ای، سال هشتم، شماره 4 (پیاپی 23)، زمستان 1392 ش.
  26. میرمحمدصادقی، حسین، حقوق جزای عمومی 3؛ واکنش اجتماعی در برابر جرم (مجازات و اقدام تأمینی و تربیتی)، تهران، دادگستر، 1401 ش.
  27. میلر، پیتر، سوژه، استیلا و قدرت (در نگاه هورکهایمر، مارکوزه، هابرماس و فوکو)، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران، نی، 1398 ش.
  28. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، و سیدمهدی سیدزاده ثانی، «رژیم بین‌المللی هراس اخلاقی: نقش رسانه»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، ویژه‌نامه شماره 8، بهار 1391 ش.
  29. وکیلی، هادی، «شهود و معرفت شهودی از نگاه کانت»، فصلنامه ذهن، سال هشتم، شماره 3 (پیاپی 31)، پاییز 1386 ش.
  30. هابز، توماس، لویاتان، ترجمه حسین بشیریه، چاپ ششم، تهران، نی، 1389 ش.
  31. Bentham, Jeremy, An Introduction to the Principles of Morals and Legislation, New York, Hanfer Publishing, 1945.
  32. Carlsmith, Kevin M. & John M. Darley & Paul H. Robinson, “Why Do We Punish? Deterrence and Just Deserts as Motives for Punishment,” Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 83(2), 2002.
  33. Carlyle, Tomas, On Heroes, Hero-Worship and the Heroic in History, Lecture I, 1841.
  34. Clarkson, Christopher M.V., Understanding Criminal Law, London, Fontana Press, 1987.
  35. Cohen, Stanley, Folk Devils and Moral Panics, 3rd, London, Routledge, 2002.
  36. Goode, Erich, Drugs in American Society, 7th, New York, McGraw Hill, 2008.
  37. Hampton, Jean, “An expressive Theory of Retribution,” in: Wesley Cragg (Ed.), Retributivism and Its Critics, Stuttgart, Franz Steiner Verlag, 1992.
  38. Scheingold, Stuart A., “The Politics of Street Crime and Criminal Justice,” in: Lawrence B. Joseph (Ed.), Crime, Community, and Public Policy, Chicago, University of Chicago Press, 1995.
  39. van Prooijen, Jan-Willem, The Moral Punishment Instinct (Perspectives on Justice and Morality), Oxford University Press, 2018.
  40. Williams, Bernard Arthur Owen & Thomas Nagel, “Moral Luck,” Aristotelian Society Supplementary Volume, Vol. 50(1), 1976.
آموزه های حقوق کیفری
دوره 20، شماره 25
مرداد 1402
صفحه 265-296

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار