دفاع مشروع ظاهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در این نوشتار، دیدگاه‌های حقوقی پیرامون رفتار کسانی بررسی می‌شود که با اعتقادی صادقانه و در عین حال معقول، خطر تهاجم از سوی کسی را احساس می‌کنند که در واقعیت، این‌چنین نبوده است و در پی این احساس خطر، اقدام به دفاع از خویش می‌کنند. وضعیت حقوقی و حکم این نوع دفاع چیست؟ دو دیدگاه به عنوان مهم‌ترین دیدگاه‌ها دربارۀ این موضوع وجود دارد. دیدگاه اول، عمل مرتکب را در حوزۀ علل رافع قرار داده و دیدگاه دوم، عمل وی را دفاع مشروع دانسته است. این موضوع از دیدگاه نظام حقوقی ایران و فقها نیز مورد بررسی قرار گرفته است؛ برخی به مدافع ظاهری امکان دفاع از خویش را می‌دهند و برخی خیر، ولی نظام حقوقی ایران رویکرد روشنی را در قبال موضوع اتخاذ نکرده است. نتیجۀ تحقیق این است که دفاع مشروع ظاهری می‌تواند با وجود برخی شرایط از جمله تقصیر مهاجم ظاهری در به اشتباه انداختن مدافع ظاهری و اعتقاد معقول مدافع ظاهری به وجود خطر، جزء علل موجّهه باشد و با وجود برخی شرایط دیگر از جمله عدم تقصیر مهاجم ظاهری در به اشتباه انداختن مدافع ظاهری و اعتقاد معقول مرتکب به وجود خطر، جزء علل رافع مسئولیت کیفری به شمار رود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Putative Self-Defense

نویسندگان [English]

  • Firouz Mahmoudi Janaki 1
  • Azadeh Sadeqi 2
1 (Assistant professor at University of Tehran)
2 (A PhD student of Criminal Law & Criminology)
چکیده [English]

This note studies the legal opinions over the conducts of those who feel the risk of danger from someone with truthful belief and yet reasonable but in reality, it has not been and for this feeling of danger, they defend themselves. What are the legal status and the court judgment about this kind of defense? Generally, there are three opinions about this issue. The first view has placed the behavior of the defendant (perpetrator) in the area of the exclusion of criminal responsibility. The second attitude believe it is self-defense. The third outlook has studied the conducts of such perpetrator as an essential element for committing a crime from the point of the establishment or non-establishment of the Mens Rea. This issue has also examined from the point of the legal system of Iran and the fuqahāʾ (Islamic Jurists) of Imāmī Shīʿism. Some of them believe the right of self-defense for the putative defendant and some others do not accept it but the legal system of Iran has not taken a clear approach to this subject. The result of the research indicates that putative self-defense can be counted of justifications (justifying reasons) in some conditions such as the fault of the apparent aggressor to make the apparent defendant mistake and the reasonable belief of the apparent defendant that he is in danger and it could be counted of the exclusion of criminal responsibility in some other conditions such as no fault of the apparent aggressor to make the apparent defendant mistake and the reasonable belief of perpetrator that he is in danger.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Self-defense
  • The putative of self-defense
  • Justifying reasons
  • The exclusion of criminal responsibility
  • Reasonability
  • Imminent danger
  • Mistake