بررسی تطبیقی جرم تجاوز جنسی در نظام حقوقی ایران و حقوق بین الملل کیفری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه گیلان

2 استادیار دانشگاه گیلان

3 استادیار گروه حقوق دانشگاه گیلان

چکیده

پس از تصویب قانون مجازات اسلامی در سال 1392، تحولات گسترده‌ای در جرم تجاوز جنسی صورت گرفت. به طوری که در ماده 224 برای اولین بار مصادیقی از عدم رضایت ذکر شد. از طرف دیگر، در اساسنامه‌های اولین دادگاه‌های کیفری بین‌المللی اثری از جرم‌انگاری تجاوز جنسی مشاهده نمی‌گردد، اما این جرم به تدریج نه تنها وارد اساسنامه دادگاه‌های کیفری بین‌المللی جدیدتر گردید، بلکه دامنه تعریف آن نیز با اتکا به رویه قضایی گسترده‌تر شد. در این پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم با وجود تحولات جدید، چه شباهت و تفاوتی بین ارکان تجاوز جنسی در نظام حقوقی ایران و حقوق بین‌الملل کیفری وجود دارد؟ در این مقاله، با نگاهی تطبیقی این یافته به دست آمده است که علی رغم وجود آشفتگی در قوانین ایران در خصوص تجاوز جنسی، این جرم در نظام حقوقی ایران ترکیبی از شرایط اکراه‌آمیز و رکن عدم رضایت است. درصورتی که در حقوق بین-الملل کیفری اکثر دادگاه‌ها به قوانین کشورهایی تکیه زده‌اند که عدم رضایت را ملاک تحقق جرم تجاوز جنسی قرار داده‌اند. همچنین رکن تهاجم جنسی یعنی همان رفتار جنسی، در نظام حقوقی ایران به دلیل تکیه بر تعریف فقهی زنا و لواط، بسیارمحدودتر از حقوق بین‌الملل کیفری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative Study of the Offense of Sexual Assault in the Legal System of Iran and International Criminal Law

نویسندگان [English]

  • Daniyal Paknezhad 1
  • Hasan shahmalekpour 3
1 5th Kilometer of Persian Gulf Highway, Rasht, Guilan
3 5th Kilometer of Persian Gulf Highway, Rasht, Guilan
چکیده [English]

 
 
After enacting the Islamic penal code in 2013, extensive evolutions have occurred in the Crime of Sexual Assault. As in Article 224 for the first time, it has been mentioned the instances of the lack of consent; the instances which are out of the judgments of rape (forcible sexual intercourse without consent) in the law of 1991. Further, the Statute of the first International Criminal Court it was not paid attention to the criminalization of sexual assault but this crime gradually not only entered the more updated Rome Statute of the International Criminal Court but also expanded the realm of its definition by relying on precedent. In this research, we are going to answer the question of what the differences and similarities between the elements of sexual assault are in the legal system of Iran and international criminal law. This paper with a comparative look has achieved an outcome that despite the perplexity (confusion) in Iran’s regulations for sexual assault this crime in the Iranian legal system is a conjunction of the forcible (coerced) circumstances and the element of non-consent. Whereas the majority of courts have been dependent on the rules of countries in the international criminal law the absence of consent has been observed as a criterion for the occurrence of the offense of sexual assault. Also, the element of sexual behavior in the legal system of Iran relying on the jurisprudential definition of unlawful sexual intercourse (Arabic: زِناء Zināʾ) and male homosexuality (Arabic: لواط liwāṭ) is very narrower in comparison to the international criminal law.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Sexual assault
  • Forcible sexual intercourse without consent
  • Forcible male homosexuality
  • The law of Iran
  • International criminal law

مراجع

  1. اردبیلی، محمدعلی، حقوق جزای عمومی، تهران، میزان، 1400 ش.
  2. اکرمی، روح‌اللّٰه، «عنصر عنف در زنا از منظر فقه، حقوق جزای ایران و انگلیس»، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال سوم، شماره 1، بهار 1395 ش.
  3. اوحدی، بهنام، تمایلات و رفتارهای جنسی انسان، چاپ پنجم، تهران، انتشارات صادق هدایت، 1384 ش.
  4. برهانی، محسن، و مهسا دادجو، «مفهوم و جایگاه عنف در حقوق کیفری ایران»، فصلنامه حقوق اسلامی، سال چهاردهم، شماره 53، تابستان 1396 ش.
  5. جعفری، مجتبی، «آخرین تحلیل انتقادی مرزهای رضایت در جرم تجاوز جنسی: حقوق موضوعه و ضرورت‌های اصلاح آن» فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال سوم، شماره 10، بهار 1394 ش.
  6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی علم حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1376 ش.
  7. حاجی ده‌آبادی، احمد، محمدعلی حاجی ده‌آبادی، و احمد یوسفی، «بررسی مبنای ضرر در جرم‌انگاریِ تجاوز جنسی با رویکردی به فقه امامیه»، دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق کیفری، سال چهارم، شماره 2، پاییز و زمستان 1392 ش.
  8. خاک، روناک، «جرم‌انگاری خشونت جنسی در حقوق بین الملل کیفری»، مجلۀ حقوقی بین‌المللی، سال بیست و پنجم، شماره 39، پاییز و زمستان 1387 ش.
  9. شاه‌ملک‌پور، حسن، فقه جزایی استدلالی، تهران، میزان، 1393 ش.
  • همو، فقه جزایی اهل سنت؛ مقارنه با فقه شیعه، تهران، میزان، 1394 ش.
  • صالحی، محمدرضا، بررسی تطبیقی جرم زنای به عنف در حقوق ایران، انگلستان و آمریکا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، 1390 ش.
  • علی‌محمدی، عبدالرضا، نقد و بررسی رویه قضایی (دادگاه‌های بدوی و دیوان عالی کشور) در خصوص رسیدگی به جرایم تجاوز به عنف، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، 1392 ش.
  • فرجی‌ها، محمد، و هاجر آذری، «حمایت کیفری از زنان قربانی تجاوز به عنف در حقوق ایران»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 40، بهار 1390 ش.
  • قنبری‌زاده، سولماز، مفهوم‌شناسی عنف و ملاک احراز آن در جرایم به عنف، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه یاسوج، 1396 ش.
  • گودرزی، فریبا، سیدمحمد موسوی بجنوردی، و شکوه نوابی‌نژاد، «بررسی روان‌شناختی تجاوز جنسی زناشویی با نگاهی بر جنبه فقهی و حقوقی موضوع»، پژوهش‌نامه زنان، سال هفتم، شماره 4، زمستان 1395 ش.
  • مصطوفی، حمید، ماهیت عنف، احکام و مصادیق آن در حقوق کیفری ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، 1394 ش.

Books:

  1. Dittrich, Viviane E. & Kerstin von Lingen & Philipp Osten & Jolana Makraiová (Eds.), The Tokyo Tribunal: Perspectives on Law, History and Memory, Torkel Opsahl Academic EPublisher, Brussels, 2020.
  2. Jarvis, Michelle, Sexual Violence and Armed Conflict: United Nations Response, United Nations, Division for the Advancement of Women, Department of Economic and Social Affairs, 2000.

Articles:

  1. Bennice, Jennifer A. & Patricia A. Resick, “Marital Rape: History, Research, and Practice”, Trauma Violence & Abuse, Vol. 4(3), July 2003.
  2. Fry, Elinor & Elies van Sliedregt, “Targeted Groups, Rape and Dolus Eventualis: Assessing the ECCC’s Contributions to Substantive International Criminal Law”, Journal of International Criminal Justice, Vol. 18(3), July 2020.
  3. Hanus, Elizabeth, “Rape by Nonphysical Coercion: State v. Brooks”, Kansas Law Review, Vol. 64(5), 2016.
  4. Oosterveld, Valerie, “Gender and the Charles Taylor Case at the Special Court for Sierra Leone”, William & Mary Journal of Women and the Law, Vol. 19(1), 2012.

Documents:

  1. Control Council Law No. 10, Punishment of Persons Guilty of War Crimes, Crimes Against Peace and Against Humanity, December 20, 1945, 3 Official Gazette Control Council for Germany 50-55 (1946).
  2. ICC Element, Published by the International Criminal Court, 2011.
  3. Nuremberg Charter (Charter of the International Military Tribunal) 1945.
  4. Tokyo Charter (International Military Tribunal for the Far East Charter), 1946.

Cases:

  1. Prosecutor v. Furundzija, Judgment, Case No. ICTY IT-95-17/1-T, 10 December 1998.
  2. Prosecutor v. Hassan Sesay, Morris Kallon & Augustine Gbao, Judgment, Case No. SCSL-04-15-T, 2009.
  3. Prosecutor v. Jean-Paul Akayesu, Judgment, Case ICTR-96-4-T, 2 September 1998.
  4. Prosecutor v. Jean-Pierre Bemba Gombo, Judgment, No. ICC-01/05-01/08, 21 March 2016.
  5. Prosecutor v. Jose Cardoso, Judgment, Case No. ETT (East Timor Tribunal) 04/2001, 05/04/2003.
  6. Prosecutor v. Khieu Samphan and Nuon Chea, Judgment, Case No. 002/19-09-2007/ECCC/TC, 2018.
  7. Prosecutor v. Kunarac, Kovac & Vukovic, Judgment, Case No. ICTY IT-96-23 & IT-96-31/1, 22 February 2001.
  8. Prosecutor v. Kunarac, Kovac & Vukovic, Judgment, Case No. ICTY IT-96-23 & IT-96-23/1-A, 12 June 2002.
  9. Prosecutor v. Kvočka et al., Case No. ICTY, IT-98-30/1-T, 2001.
  10. Prosecutor v. Kvocka, Kos, Radic, Zigic & Prcac, Judgment, Case No. IT-98-30/1-T, 2 November 2001.
  11. Prosecutor v. Taylor, Judgment, Case No. SCSL-03-01-T, Trial Chamber II, 2012.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار