کارکردهای اصول راهبردی آیین دادرسی کیفری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد حقوق بین الملل

چکیده

قانون آیین دادرسی کیفری 1392، مواد 2 تا 6 را به برخی از اصول راهبردی آیین دادرسی کیفری اختصاص داده است. پیش‌بینی این اصول که معرف استقرار «مدل دادرسی منصفانه» است، باعث گردیده قانون‌گذار از یکسو به تعهد بین‌المللی خویش، ناشی از اسناد بین‌المللی جامه عمل بپوشاند و از سوی دیگر به دغدغه جامعه حقوقی به رعایت لوازم دادرسی منصفانه و ارتقاء آن در نهادها و مراحل مختلف فرایند کیفری، پاسخ مثبت دهد. بدین‌ترتیب، کارکرد مهم این اصول همانا تلطیف و کنترل اقدامات قهرآمیز کنشگران کیفری علیه حقوق و آزادی‌های بنیادین افراد جامعه است. این اصول در تمامی مراحل مختلف آیین دادرسی کیفری، همه مقررات آن و همه مراجع کیفری (عمومی، اختصاصی) و شبه قضایی حکومت دارد. با توجه به اینکه قانون‌گذار سخنی از قلمرو، شرایط و آثار این اصول در هنگام اِعمال و اجرای آن‌ها در جریان فرایند کیفری به میان نیاورده، این مقاله بر آن است تا با مطالعه کارکردها و اهمیت این اصول، راهکارهای عملی جهت ارتقاء پیام قانون‌گذار در دو سطح تقنینی و رویه قضایی ارائه دهد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Functions of Strategic Principles of the Criminal Procedure

نویسندگان [English]

  • Muhammad mahdi Saghian 1
  • zahra eslami 2
1 Assistant professor at University of Tehran
2 eeee
چکیده [English]

The criminal procedure code 2013 has assigned Articles 2-6 to some Strategic principles of the Criminal Procedure. These principles acquainting the establishment of the fair trial model have driven the legislature to fulfil its international obligations originating from the international documents from one side and to respond positively to the legal community concerns related to observing the fair procedure requirements and its enhancement in the institutions and the different criminal process. So, the important function of these principles is to moderate and control the hostile acts of the criminal activists before the essential (fundamental) rights and liberties of the community members. These principles govern all the different stages of the criminal procedure, all its regulations, all criminal authorities (general and specialized) and semi-judicial. Considering that the legislature has not discussed the scope, provisions and effects of these principles at the time of their application and implementation in the current criminal process, this paper aims at studying the functions and the importance of these principles and presents practical strategies to promote the legislature’s message in two levels “legislation and precedent”.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Strategic Principles
  • Criminal process
  • Fair trial
  • Rights of the accused
  • Rights of the victim
  • Annulment of the judicial decisions
  • The Supreme Court of Iran

مراجع

  1. آشوری، محمد، آیین دادرسی کیفری، چاپ بیست و یکم، تهران، سمت، 1398 ش.
  2. همو، مجموعه مقالات عدالت کیفری (2)، تهران، دادگستر، 1392 ش.
  3. اداره وحدت رویه دیوان عالی کشور، مذاکرات و آراء هیأت عمومی دیوان عالی کشور، سال 1395، بخش دوم، تهران، اداره کل وحدت رویه و نشر مذاکرات هیأت عمومی دیوان عالی کشور، 1397 ش.
  4. باقری‌نژاد، زینب، اصول آیین دادرسی کیفری، تهران، خرسندی، 1394 ش.
  5. پرادل، ژان و دیگران، حقوق کیفری شورای اروپا، ترجمه محمد آشوری، تهران، خرسندی، 1392 ش.
  6. تدین، عباس، تحصیل دلیل در آیین دادرسی کیفری، چاپ دوم، تهران، میزان، 1392 ش.
  7. تدین، عباس، و زینب باقری‌نژاد، «هستی‌شناسی اصول بنیادین دادرسی کیفری»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، دوره نهم، شماره 33، زمستان 1399 ش.
  8. خالقی، علی، نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری، تهران، شهر دانش، چاپ پانزدهم، 1399 ش.
  9. رحمدل، منصور، «تشریفات قانونی و دادرسی و آثار مترتب بر عدم رعایت آن‌ها در امور کیفری»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، دوره پانزدهم، شماره 15، بهار و تابستان 1397 ش.
  • رستمی، هادی، آیین دادرسی کیفری، تهران، میزان، 1397 ش.
  • ساقیان، محمدمهدی، «اصل برابری سلاح‌ها در فرایند کیفری (با تکیه بر حقوق فرانسه و ایران)»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 56ـ57، پاییز و زمستان 1385 ش.
  • همو، «تحولات حقوق بزه‌دیده (شاکی) در مرحله تحقیقات مقدماتی»، در: مجموعه مقالات همایش آیین دادرسی کیفری؛ بنیان‌ها، چالش‌ها و راهکارها، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، 1395 ش.
  • طهماسبی، جواد، آیین دادرسی کیفری، چاپ دوم، تهران، میزان، 1395 ش.
  • کشاورز صدر، سیدمحمدعلی (گردآورنده)، آیین و رویۀ دادرسی کیفری، تهران، ابن سینا، 1348 ش.
  • مرکز استخراج و مطالعات رویه قضایی، مجموعه آرای قضایی شعب دیوان عالی کشور (کیفری)، بهار 1393، تهران، مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه، 1396 ش.
  • مرکز استخراج و مطالعات رویه قضایی، مجموعه آرای قضایی شعب دیوان عالی کشور (کیفری)، مهر، آبان و آذر 1393، تهران، مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه، 1397 ش.
  • نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، «بین‌المللی ـ اساسی شدن اصول حقوق کیفری» در: دانشنامه سیاستگذاری حقوقی، به کوشش لعیا جنیدی و امیرحسن نیازپور، تهران، معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی رئیس‌جمهور، 1399 ش.
  • همو، «گفتمان سیاست جنایی قانون‌گذار در قانون آیین دادرسی کیفری، 1392»، در: حج اندیشه؛ هم‌افزایی فقه و حقوق در تحقق عدالت و تعالی انسان، به کوشش نعمت‌اله الفت، قم، دانشگاه مفید، 1396 ش.
  1. Ambroise-Castérot, Coralie et Philippe Bonfils, Procédure pénale, 1e éd., Paris, Presses Universitaires de France – PUF, 2011.
  2. Crim, 10 nov 1977, D. 1978, p. 621.
  3. Crim, 11 juill 1995, B. no 225.
  4. Crim, 14 mars 1988, D. 1988, somm. p. 136, obs. Pradel.
  5. Crim, 15 févr 2000, B. no 68.
  6. Crim, 15 juill 2000, B. no 229.
  7. Crim, 15 nov 1993, B. no 337.
  8. Desportes, Frederic et Laurence Lazerges-Cousquer, Procedure Penale, 2e éd., Paris, Economica, 2012.
  9. Giudicelli, André, “Chroniques — Chronique de jurisprudence; Procédure pénale”, Revue de science criminelle et de droit pénal comparé (RSC), Janvier-Mars 2003.
  10. Hélie, Faustin, Traité de l'instruction criminelle, Tome I, 1866.
  11. Henrion, Hervé, “L'article préliminaire du code de procédure pénale: vers une «théorie legislative» du procès pénal?”, Archives de politique criminelle, n° 23, 2001.
  12. Larguier, Jean, Procédure pénale, 17eme éd., Editions Dalloz, 16 janvier 1999.
  13. Lazerges, Christine, “De l’écriture à l’usage de l’article préliminaire du Code de procédure pénale”, Le champ penal, Mélanges en l'honneur du professeur Reynald Ottenhof, Dalloz, 2006.
  14. Pradel, Jean, Procédure pénale, Paris, Cujas, 2006-2007.
  15. Vergès, Etienn, “L’effet normatif de l’article préliminaire du Code de procédure pénale”, in: Mélanges offerts à Raymond Gassin, PUAM, 2007.
  16. , Les principes directeurs du proces judiciaire; Etude d’une catégorie juridique, These, Université d’Aix-Marseille, Décembre 2000.
  17. Vouvray, P. et Geneviève Giudicelli-Delage, Revue de science criminelle et de droit pénal comparé (RSC), 2001.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار