افزایش جمعیت از رهگذر مداخلات کیفری؛ نگاهی به فرایند تصویب و چالش‌های اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشگاه بجنورد

2 استادیار حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشگاه ملایر

چکیده

نگرانی سیاست‌گذاران در دو دهه اخیر نسبت به کاهش رشد جمعیت کشور، موجب شد که طرح و سیاست‌های متعددی جهت تغییر این روند پیشنهاد گردد. قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت (1400) بیانگر آخرین اراده قانون‌گذار جهت تغییر این روند است. این قانون در کنار تدابیر حمایتی و تشویقی، ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های مختلفی در زمینه غربالگری، ارائه وسایل پیشگیری از بارداری، عقیم‌سازی و سقط جنین قانونی در نظر گرفته است. در کنار این موارد، همانند اغلب قوانین خاص، استفاده از تدابیر کیفری نیز مدّنظر قانون‌گذار بوده و تلاش شده است از طریق آن، هدف اصلی تدوین‌کنندگان قانون یعنی افزایش جمعیت محقق شود. با این حال، مداخلات کیفری قانون‌گذار از جهات مختلف محل ایراد است. این ایرادها را می‌توان در یک تقسیم‌بندی، متوجه سیر تصویب قانون و مشکلات اجرایی آن دانست. جرم‌انگاری با مشارکت حداقلی نمایندگان و وضع قانون از مسیر اضطراری اصل 85 قانون اساسی، عدم توجه به قوانین پیشین که نتیجه آن تورم قوانین کیفری است، رجوع به در دسترس‌ترین ابزار یعنی مجازات و پیشتازی در کیفرگرایی در فقدان مطالعه تطبیقی تدابیر غیر کیفری، به سیر تصویب قانون برمی‌گردد. از سوی دیگر، ابهام در نوع ضمانت اجراها از جمله استفاده از واژگان تفسیربردار مانند «عمده»، «گسترده»، «وسیع»، «عوامل مؤثر»، «چرخه تجارت» و ذکر درجه مجازات بدون تعیین نوع مجازاتِ هر درجه و نیز دشواری اجرای مجازات نسبت به اشخاص حقوقی، از مهم‌ترین ایرادهایی است که در مرحله اجرا، قانون را با چالش مواجه خواهد کرد. این مقاله با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی تلاش دارد مهم‌ترین چالش‌ها و ایرادهای مداخلات کیفری این قانون در مرحله تقنین و اجرا را شناسایی و معرفی نماید.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Population Growth through Criminal Interventions; A Look to the Approval Process and the Challenges of the Implementation of the Youthful Population and Protection of the Family Law

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bagher Moghaddasi 1
  • Mehrangiz Roustaie 2
1 University of Bojnord
2 Assistant Professor,, Malayer University
چکیده [English]

The Policymakers’ concern over the decline in the population growth in the recent two decades make several plans and policies be suggested to change this process. The Youthful Population and Protection of the Family Law (2021) presents the last will (intention) of the legislature to reverse this process. Besides the supportive and encouraging policies, this law has seen different prohibitions and restrictions in the realm of screening and supplying tools for fertility control (birth control), legal sterilization and abortion. Along with these cases, like the most specific rules (lex specialis) it has been considered criminal strategies by the legislature and has been tried for the primary purpose of those who codified the law i.e. the population growth to occur. However, the legislature’s criminal intervention from the different aspects encompasses problems (objectable). These problems can be for the process of codifying law and its executive problems from one division. Criminalization with the minimum participation of the assembly and legislation through the emergency route of article 85 of the Constitution of the Islamic Republic of Iran, not paying attention to previous regulations resulting in the penal legislation inflation (the increase in the number of penal laws), referring to the most accessible tool i.e. sentencing and the vanguard of the punitiveness at the circumstance of the lack of the comparative study of the non-criminal strategies it goes back to the process of enacting laws. On the other side, the ambiguity in the type of sanctions including the use of interpretable vocabulary such as “substantial, comprehensive, vast, effective factors and the business circle” and determining the type of punishment to each degree and also the problem for enforcing punishment upon legal entities are of the most important problems that the law will face challenges in the stage of implementation. This note tries to realize and identify the most important challenges and the problems of the criminal interventions of the law in the stage of legislation and enforcement with a descriptive-analytic approach.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Criminalization
  • The Youthful Population and Protection of the Family Law
  • Abortion
  • Population growth

مراجع

  1. اردبیلی، محمدعلی، حقوق جزای عمومی، چاپ شصت و ششم، تهران، میزان، 1400 ش.
  2. امیدی، جلیل، تفسیر قانون در حقوق جزا، تهران، جنگل، 1389 ش.
  3. بابایی، محمدعلی، میثم غلامی، و فاطمةالسادات هاشمی دمنه، «ارزیابی سیاست ”جرم‌زدایی“ قانون برنامه پنجم توسعه در قانون مجازات اسلامی»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، دوره یازدهم، شماره 8، پاییز و زمستان 1393 ش.
  4. برهانی، محسن، «افساد فی‌الارض: ابهام مفهومی، مفاسد عملی (تحلیل حقوقی ماده 286 قانون مجازات اسلامی)»، فصلنامه مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دوره دوم، شماره 2ـ3، بهار و تابستان 1394 ش.
  5. بکاریا، سزار، رساله جرایم و مجازات‌ها، ترجمه محمدعلی اردبیلی، چاپ دهم، تهران، میزان، 1400 ش.
  6. پوربافرانی، حسن، «بایدها و نبایدهای جرم‌انگاری در حقوق کیفری ایران»، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال بیستم، شماره 75، پاییز 1392 ش.
  7. پیوندی، غلام‌رضا، و سیدعلی‌رضا میربد، «کیفرگذاری در پرتو اصل کرامت انسان»، فصلنامه حقوق اسلامی، سال پانزدهم، شماره 56، بهار 1397 ش.
  8. تقی‌زاده، جواد، مرتضی نجابت‌خواه، و سجاد فولادوند، «مفهوم ضرورت در اصل هشتاد و پنجم (85) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، سال پنجم، شماره 16، زمستان 1395 ش.
  9. خالقی، علی، آیین دادرسی کیفری، چاپ چهل و دوم، تهران، شهر دانش، 1399 ش.
  • دلماس مارتی، می‌ری، نظام‌های بزرگ سیاست جنایی، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ چهارم، تهران، میزان، 1398 ش.
  • راسخ، محمد، و احمد مرکزمالمیری، «تبیین اصول تشریفاتی قانون‌گذاری»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره پانزدهم، ویژه‌نامه شماره 9، تابستان 1391 ش.
  • روستائی، مهرانگیز، و حامد رحمانیان، «مدنی‌سازی حقوق کیفری در پرتو قانون کاهش مجازات حبس تعزیری»، مجله حقوقی دادگستری، دوره هشتاد و پنجم، شماره 113، بهار 1400 ش.
  • سلمان‌پور، عباس، و حسن کاظمی، «تحولات تقنینی اعاده حیثیت در حقوق کیفری ایران»، دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق کیفری، سال هفتم، شماره 1 (پیاپی 13)، بهار و تابستان 1395 ش.
  • شریفی، محسن، محمدجعفر حبیب‌زاده، محمد عیسائی تفرشی، و محمد فرجیها، «دگرگونی‌های مسؤلیت کیفری اشخاص حقوقی در ایران»، مجله حقوقی دادگستری، دوره هفتاد و هفتم، شماره 82، تابستان 1392 ش.
  • شمس ناتری، محمدابراهیم، سیدوحید ابوالمعالی الحسینی، و زهراسادات علیزاده طباطبایی، «ویژگی‌های جرم‌انگاری در پرتو اسناد و موازین حقوق بشر»، فصلنامه راهبرد، سال بیستم، شماره 58، بهار 1390 ش.
  • صادقی، سیدمجید، سیدوحید صادقی، و محمد حسن‌پور، «بررسی فقهی ـ حقوقی مجازات سقط جنین در رسیدن به سیاست افزایش جمعیت»، فصلنامه پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، سال ششم، شماره 11، تابستان 1397 ش.
  • عبداللّٰه‌زاده شهربابکی، آزاده، «روش‌های ارتقای کیفیت قوانین»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره پنجاهم، شماره 2، تابستان 1399 ش.
  • عبداللهی، افشین، «حواله کیفری به مجازات حدّی در تعزیرات با تأکید بر انجام اعمالی به قصد براندازی نظام»، مجله حقوقی دادگستری، دوره هشتاد و پنجم، شماره 115، پاییز 1400 ش.
  • غلامی، حسین، «اصل حداقل بودن حقوق جزا»، فصلنامه حقوق کیفری، سال اول، شماره 2، زمستان 1391 ش.
  • فولادی، محمد، «تحلیلی بر تغییر و تحولات جمعیتی در ایران؛ با تأکید بر فرصت طلایی پنجره جمعیتی»، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، سال دهم، شماره 3 (پیاپی 39)، تابستان 1398 ش.
  • لازرژ، کریستین، درآمدی بر سیاست جنایی، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ نهم، تهران، میزان، 1400 ش.
  • مجیدی، سیدمحمود، «راهکارهای تأمین جرم‌انگاری توسعه‌گرا در حقوق کیفری»، دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق کیفری، سال هشتم، شماره 1 (پیاپی 15)، بهار و تابستان 1396 ش.
  • منتسکیو، شارل لوئی، روح القوانین، ترجمه علی‌اکبر مهتدی، چاپ دوازدهم، تهران، امیرکبیر، 1392 ش.
  • مؤذن‌زادگان، حسنعلی، و حامد رهدارپور، «”اصل شفافیت قانون“ و جایگاه آن در رویه قضایی دیوان اروپایی حقوق بشر و حقوق کیفری ایران»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، دوره بیست و سوم، شماره 81، بهار 1397 ش.
  • نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، مباحثی در علوم جنایی (تقریرات درس سیاست جنایی)، دوره دکتری، دانشگاه شهید بهشتی، نیمسال دوم سال تحصیلی 1379ـ1378، ویراست هفتم، 1391 ش.، قابل دسترسی در وبگاه <www.lawtest.ir>.
  • نکوئی، محمد، «اصل تناسب جرم و مجازات در قلمرو تخلفات اداری»، فصلنامه حقوق اداری، سال هشتم، شماره 25، زمستان 1399 ش.
  • هاشمی، سیدحسین، «نقد فقهی ـ حقوقی استقلال جرم افساد فی‌الارض در قانون مجازات اسلامی سال 92»، دوفصلنامه حقوق تطبیقی، سال سوم، شماره 2 (پیاپی 6)، پاییز و زمستان 1395 ش.
  • هاشمی، سیدمحمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، چاپ سی و دوم، تهران، میزان، 1400 ش.
  1. Abrahamson, Peter, “End of an Era? China’s One-Child Policy and its Unintended Consequences”, Asian Social Work and Policy Review, Vol. 10 (3):326-338, October 2016.
  2. Brown, Carolyn H., “The forced sterilization program under the indian emergency: Results in one settlement”, Human Organization, Vol. 43(1):49-54, Spring 1984.
  3. Cho, N. H., “Challenges of the population policy in the Republic of Korea”, Paper presented at Forum on Population and Development in East Asia, Beijing, May 16-17, 2005.
  4. Jiang, Quanbao & Shuzhuo Li & Marcus W. Feldman, “China’s Population Policy at the Crossroads: Social Impacts and Prospects”, Asian Journal of Social Science, Vol. 41(2):193-218, 2013.
  5. Ogawa, Naohiro, “The emergence of very low fertility in Japan: Changing mechanisms and policy responses”, Paper prepared for the International Symposium on Social Policy in Asia, Tokyo, 9-10 February 2007, <http://www.econ.hit-u.ac.jp/ ~kokyo/sympo-feb07/paper/ogawa-Social%20Policy%20in%20Asia-1.pdf>.
  6. Samuel, Thenganamannil John, “The Development of India’s Policy of Population Control”, The Milbank Memorial Fund Quarterly, Vol. 44 (1):49-67, January 1966.
  7. Skalla, Nicole M., “China’s One-Child Policy: Illegal Children and the Family Planning Law”, Brooklyn Journal of International Law, Vol. 30(1):329-363, 2004.
  8. Sobotka, Tomáš, “Fertility Trends in Europe: Is Below-Replacement Fertility an Inevitable Outcome of Second Demographic Transition?”, Paper presented at VUB Colloquium on Demographic Challenge for the 21st Century, Brussels, February 15-16,

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار