برساختِ بزه‌دیدگی ذهنی: عوامل و آثار آن از منظر جرم‌شناسی میان‌کنشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه پیام نور، صندوق پستی 4697ـ 19395، تهران، ایران

چکیده

در بسیاری از موارد، بزه‌دیدگی ریشه در تجارب واقعی و عینی ندارد؛ بلکه تنها در ذهن بخش وسیعی از عموم مردم وجود دارد و به طور واقعی تجربه نشده است. این تصویر ذهنی، ناشی از پخش شدن تأثیرات رخدادهای اجتماعی و «همزادپنداری» با بزه‌دیدگان واقعی است که از آن به عنوان «فرایند تکثیر جرم» یاد می‌شود. در چنین شرایطی، افراد جامعه به درک و پردازش مسائل مربوط به جرم می‌پردازند و هر یک تصویری از محیط و جامعه را در ذهن خود می‌سازند. جرم‌شناسی میان‌کنشی به عنوان شاخه‌ای از جرم‌شناسی پست‌مدرن، ضمن برجسته کردن نقش تعاملات و فرایندهای ارتباطی معتقد است که کنشگران بر تصاویر ذهنی خود به مثابه سرمایه حساب باز می‌کنند؛ تصاویری که طی فرایندهای ارتباطی آنان دریافت و تفسیر و به عنوان «معرف جرم» برساخته می‌شوند. این مقاله به دنبال آن است که با تمرکز بر این رویکرد نظری و با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، این مسئله و عوامل و آثار آن را بررسی نماید. نتایج نشان می‌دهد که گفتمان‌های رسمیِ پلیسی و قضایی و رسانه‌ها، کیفیت تعاملات، میزان آسیب‌پذیری افراد و جدیت رخدادهای مجرمانه، در برساختن هراس اخلاقی و بازتولید اسطوره‌هایی مانند «بزه‌دیدگی ذهنی» تأثیر داشته و پیامد آن نیز شکل‌گیری فضایی از بی‌اعتمادی، انزوای اجتماعی و بی‌نظمی اخلاقی است. می‌باید این گزارۀ مهم را تقویت نمود که برداشت‌های موجود از واقعیت، «ساختۀ ذهن» است و به سادگی می‌توان از طریق استحکام پیوندهای اجتماعی و استفاده از ابزارهای رسمی و غیر رسمیِ کنترل اجتماعی، از آن برساخت‌زدایی نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Constructing Mental Victimization: Its Factors and Effects from the Perspective of Interactional Criminology

نویسنده [English]

  • Fatemeh Noori
Assistant professor of Criminal Law & Criminology at Payamenoor University
چکیده [English]

In many cases victimization is not rooted in real and objective experiences, Rather, it exists only in
In many cases victimization is not rooted in real and objective experiences, Rather, it exists only in the mind of a large part of the public and has not been truly experienced. This emotional measure and mental image caused to the spread of the effects of social events And “sympathy” with the real victims This is referred to as the “mass reproduction process”. Under such circumstances, individuals in the community understand and process crime-related issues And each has an image of the environment and society in mind. Interactive criminology as a branch of postmodern criminology meanwhile illustrious the role of interactions and communication processes believes that actors act on their mental images as account capital. Images that are received and interpreted during their communication processes And they are made as “masses”. This article seeks to investigate this issue and its factors and effects by focusing on this theoretical approach and using the descriptive-analytical method. results show; Official police and judicial discourses and the media, the quality of interactions, the degree of vulnerability of people and the seriousness of criminal events have an effect on creating moral panic and reproducing myths such as “mental victimization” and the consequence of this is the spatial formation It is from mistrust, social isolation and moral disorder. It is necessary to strengthen this important statement that existing perceptions of reality are “made by the mind” and can be easily deconstructed through the strength of social ties and the use of formal and informal means of social control.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mental victimization
  • Interactive criminology
  • Mental measures
  • Reduce public trust
  • Social isolation

مراجع

  1. آقائی، سارا، تحلیل جرم در جرم‌شناسی فرهنگی، تهران، میزان، 1397 ش.
  2. همو، «رسانه و جرم از منظر جرم‌شناسی فرهنگی»، دوفصلنامه مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، سال چهارم، شماره 1 (پیاپی 8)، بهار و تابستان 1396 ش.
  3. احمدی، حبیب، علی عربی، و بهزاد حکیمی‌نیا، «بررسی رابطۀ مصرف رسانه‌ای و ترس از جرم
    (مورد مطالعه: شهر کرج)»، فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال سوم، شماره 7، تابستان 1392 ش.
  4. استنگروم، جریمی، و جیمز گاروی، فیلسوفان بزرگ از سقراط تا فوکو، ترجمه ابوالفضل توکلی شاندیز، تهران، پارسه، 1389 ش.
  5. اللّٰه‌وردی، فرهاد، و محمد فرجیها، «جرم‌انگاری رسانه‌ای: رمزگذاری و رمزگشایی مستند شوک»، مجله جهانی رسانه، سال نهم، شماره 17، بهار و تابستان 1393 ش.
  6. باچر، جیمز، جیل هولی، و مینکا سوزان، آسیب‌شناسی روانی، ترجمه یحیی سیدمحمدی، چاپ پنجم، تهران، ارسباران، 1395 ش.
  7. برزگر، ابراهیم، روان‌شناسی سیاسی، تهران، سمت، 1388 ش.
  8. پاک‌نهاد، امیر، «احساس ناامنی و ترس از جرم»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، سال دهم، شماره 5، بهار و تابستان 1392 ش.
  9. پِرَت، جان، عوام‌گرایی کیفری (بسترها، عوامل و آثار)، ترجمه هانیه هژبرالساداتی، تهران، میزان، 1392 ش.
  10. پرسدی، مایک، جرم‌شناسی فرهنگی و کارناوال جرم، برگردان رویا آسیائی، تهران، میزان، 1396 ش.
  11. تقی‌زاده، محمد، ادراک زیبایی و هویت شهر در پرتو تفکر اسلامی، اصفهان، معاونت شهرداری اصفهان، 1386 ش.
  12. تنهایی، حسین ابوالحسن، درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی، مشهد، مرندیز و بامشاد، 1394 ش.
  13. جمعی از مترجمان (اساتید حقوق کیفری و جرم‌شناسی سراسر کشور)، دانشنامه بزه‌دیده‌شناسی و پیشگیری از جرم، زیر نظر علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، تهران، میزان، مرکز تحقیقات کاربردی پلیس پیشگیری ناجا، 1393 ش.
  14. دلماس مارتی، میری، «پارادایم جنگ علیه جرم؛ مشروع ساختن امر غیر انسانی»، ترجمه روح‌الدین کردعلیوند، مقاله در: تازه‌های علوم جنایی (مجموعه مقاله‌ها)، زیر نظر علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، تهران، میزان، 1388 ش.
  15. رایجیان اصلی، مهرداد، «بزه‌دیدگان و نظام عدالت جنایی»، مجله حقوقی دادگستری، سال شصت و نهم، شماره‌های 52ـ53، پاییز و زمستان 1384 ش.
  16. همو، درآمدی بر جرم‌شناسی، چاپ سوم، تهران، سمت، 1398 ش.
  17. ربانی خوراسگانی، علی، و مسعود کیانپور، «جامعه‌شناسی احساسات»، فصلنامه جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیستم، شماره 2 (پیاپی 34)، تابستان 1388 ش.
  18. سلیمی، علی، و محمد داوری، مجموعه مقالات کجروی و کنترل اجتماعی ـ کتاب اول: جامعه‌شناسی کجروی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1380 ش.
  19. سورین، ورنر جی.، و جیمز تانکارد، نظریه‌های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران، دانشگاه تهران، 1390 ش.
  20. صادقی فسایی، سهیلا، و ستار پروین، «جرم: برساخته ذهنیت، گفتمان و قدرت»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی (پژوهش حقوق و سیاست سابق)، سال سیزدهم، شماره 33، تابستان 1390 ش.
  21. صدر توحیدخانه، محمد، «حقوق در چنبره ”دشمن“؛ از سیاست آمریکایی ”جنگ با ترور“ تا نظریۀ آلمانی ”حقوق کیفری دشمنان“»، مقاله در: تازه‌های علوم جنایی (مجموعه مقاله‌ها)، زیر نظر علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، تهران، میزان، 1388 ش.
  22. عبدالملکی، احمد، محمدجواد زاهدی مازندرانی، امیر ملکی، و اسماعیل علی‌اکبری، «تبیین جامعه‌شناختی ترس از جرم در شهر تهران»، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، سال هشتم، شماره 51، 1396 ش.
  23. عبدالهی، افشین، و مهدی یوسفی مراغه، «ترس از جرم و واکنش در برابر آن»، فصلنامه کارآگاه، دوره دوم، سال پنجم، شماره 20، پاییز 1391 ش.
  24. علیخواه، فردین، و مریم نجیبی ربیعی، «زنان و ترس از جرم در فضاهای شهری»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 22، پاییز 1385 ش.
  25. فارال، استفن، جاناتان جکسون، و امیلی گری، نظم اجتماعی و ترس از جرم در دوران معاصر، ترجمه حمیدرضا نیکوکار، دیباچه حسن غلامی، تهران، میزان، 1392 ش.
  26. فریار، اکبر، «مروری بر: پدیدارشناسی و جامعه‌شناسی پدیداری»، فصلنامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره‌های 5ـ6، پاییز و زمستان 1373 ش.
  27. کوزر، لوئیس آلفرد، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، علمی، 1385 ش.
  28. کوزر، لوئیس آلفرد، و برنارد روزنبرگ، نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناختی، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران، نی، 1387 ش.
  29. کوئن، بروس، مبانی جامعه‌شناسی، ترجمه و اقتباس غلامعباس توسلی و رضا فاضل، تهران، سمت، 1382 ش.
  30. گیدنز، آنتونی، پیامدهای مدرنیت، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ دوم، تهران، مرکز، 1380 ش.
  31. همو، تجدد و تشخص؛ جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه ناصر موفقیان، تهران، نی، 1387ش.
  32. لپز، ژرار و ژینا فیلیزولا، بزه‌دیده و بزه‌دیده‌شناسی، ترجمه روح‌الدین کردعلیوند و احمد محمدی، دیباچه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، تهران، مجد، 1379 ش.
  33. لک‌زایی، شریف، «مبانی اندیشۀ آنتونی گیدنز، نظریه‌پرداز ساخت‌یابی»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره 24، زمستان 1389 ش.
  34. محتشمی، ندا، نظریۀ تعامل‌گرایی در جرم‌شناسی و سیاست جنایی، دیباچه لمیاء رستمی تبریزی، تهران، مجد، 1391 ش.
  35. مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی، دوره هشتم، اجلاسیه اول، جلسه یازدهم، 12 تیرماه 1387 ش.
  36. مگوایر، مایک، راد مورگان، و رابرت رینر، دانشنامه جرم‌شناسی آکسفورد، ترجمه حمیدرضا ملک‌محمدی، تهران، میزان، 1393 ش.
  37. میرمجیدی، سپیده، محمدجعفر حبیب‌زاده، محمد فرجیها، و جلیل امیدی، «تحلیل برساخت‌گرایانه فرایند جرم‌انگاری در ایران بر اساس نظریه واقعیت اجتماعی جرم»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال چهارم، شماره 14، بهار 1395 ش.
  38. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، تقریرات درس جرم‌شناسی، به کوشش شهرام ابراهیمی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، 1385 ش.، قابل دسترس در وبگاه <www.lawtest.ir>.
  39. همو، «جرم‌شناسی در آغاز هزاره سوم»، دیباچه در: نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین و حمید هاشم‌بیکی، دانشنامه جرم‌شناسی، چاپ پنجم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1397 ش.
  40. همو، «درآمدی بر پژوهش در نظام عدالت کیفری: فرصت‌ها و چالش‌ها»، در: بایسته‌های پژوهش در نظام عدالت کیفری (مقالات برگزیده نخستین همایش ملی پژوهش در نظام عدالت کیفری؛ فرصت‌ها و چالش‌ها)، تهران، میزان، 1392 ش.
  41. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، و حسین گلدوزیان، «جرم‌شناسی پست‌مدرن و رویکرد آن به جرم و علت‌شناسی جنایی»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال ششم، شماره 23، تابستان 1397 ش.
  42. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، و حمید هاشم‌بیکی، دانشنامه جرم‌شناسی، چاپ چهارم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1395 ش.
  43. نوذری، حسینعلی، صورتبندی مدرنیته و پست‌مدرنیته: بسترهای تکوین تاریخی و زمینه‌های تکامل اجتماعی، چاپ دهم، تهران، نقش جهان، 1392 ش.
  44. نیازی، محسن، محمد عباس‌زاده، بهرام بیات، و طاها عشایری، «فراتحلیل بررسی عوامل مؤثر بر ترس از جرم در بین شهروندان»، فصلنامه پژوهش‌های دانش انتظامی، سال 19، شماره 3 (پیاپی 76)، پاییز 1396ش.
  45. نیکوکار، حمیدرضا و بهاره همت‌پور، ترس از جرم، تهران، میزان، 1391 ش.
  46. واربرتون، نایجل، آثار کلاسیک فلسفه، ترجمه مسعود علیا، تهران، ققنوس، 1391 ش.
  47. ولد، جرج، توماس برنارد، و جفری اسنیپس، جرم‌شناسی نظری (گذری بر نظریه‌های جرم‌شناسی)، ترجمه علی شجاعی، مقدمه محمد آشوری، تهران، سمت، 1388 ش.
  48. ویلیامز، کوین، درک تئوری رسانه، ترجمه رحیم قاسمیان، تهران، ساقی، 1386 ش.
  49. هال، استوارت، گزیده‌هایی از عمل بازنمایی، ترجمه احسان شاه‌قاسمی، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1391 ش.
  50. هلاکوبی، فرهنگ، جامعه امروز (مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی)، تهران، جلالی، 1356 ش.
  51. هیکس، استیون آر. سی.، تبیین پست‌مدرنیسم (شک‌گرایی و سوسیالیسم از روسو تا فوکو)، ترجمه حسن پورسفیر، تهران، ققنوس، 1391 ش.
  52. هیوارد، کیت، شاد مارونا، و جین مونی، پنجاه متفکر جرم‌شناسی، ترجمه ایوب اسلامیان، صابره صادقی و احسان احراری، تهران، ثالث، 1397 ش.
  53. Atkinson, Paul Anthony & William Housley, Interactionism (BSA New Horizons in Sociology), London, SAGE Publications, 2003.
  54. Bak, Andrew, “Constitutive Criminology: An Introduction to the Core Concepts”, in: Stuart Henry & Dragan Milovanovic (Eds.), Constitutive Criminology at work: Applications to Crime and Justice, 1997.
  55. Barbalet, Jack M., Emotion, Social Theory, and Social Structure: A Macrosociological Approach, 1st Paperback Edition, Cambridge University Press, 2001.
  56. Bennett, Trevor H., “Crime Prevention”, in: Michael Tonry (Ed.), The Handbook of Crime and Punishment, New York, Oxford University Press, 1998.
  57. Chadee, Derek & Nikita K. Ng Ying & Mary Chadee & Linda Heath, “Fear of Crime: The Influence of General Fear, Risk, and Time Perspective”, Journal of Interpersonal Violence, Vol. 34(6), 2019.
  58. Choi, Kyung-Shick, “Computer Crime Victimization and Integrated Theory: An Empirical Assessment”, International Journal of Cyber Criminology, Vol. 2(1), 2008.
  59. Clarke, Kristin Rachelle, A Longitudinal Study of Fear of Crime in Winnipeg, A Thesis for the Degree of Master of Arts, Department of Sociology, University of Manitoba, March 2006.
  60. Cohen, Bernard Cecil, The Press and Foreign Policy, New Jersey Princeton, Princeton University Press, 1963.
  61. Cohen, Lawrence E. & Marcus Felson, “Social Change and Crime Rate Trends: A Routine Activity Approach”, American Sociological Review, Vol. 44(4), 1979.
  62. Diagle, Leah E., Victimology: The Essentials, California, Thousand Oaks, SAGE Publications, 2013.
  63. Ferraro, Kenneth F., Fear Of Crime: Interpreting Victimization Risk, New York, Sunny Press, 1995.
  64. Ferrell, Jeff & Keith Hayward, Cultural Criminology, Reviewed by Dr. Matt Long, Nottingham Trent University, USA, New York, SAGE Publication, 2008.
  65. Hayward, Keith, “Opening the lens: Cultural Criminology and the image”, in: Keith Hayward & Mike Presdee (Eds.), Framing Crime: Cultural Criminology and the Image, London, Routledge, 2010.
  66. Henry, Stuart, “Social Construction of Crime”, in J. Mitchell Miller (Ed.), 21st Century Criminology: A Reference Handbook, Calif., Thousand Oaks, SAGE Publications, 2009.
  67. Henry, Stuart & Dragan Milovanovic, Constitutive Criminology: Beyond Postmodernism, California, Thousand Oaks, SAGE Publications, 1996.
  68. , “Constitutive Criminology: The Maturation of Critical Theory”, in: Bruce A. Arrigo & Dragan Milovanovic (Eds.), Postmodernist ant Post-Structuralist Theories of Crime, UK, Farnham, Ashgate Publishing, 2010.
  69. Hochschild, Arlie Russell, The Managed Heart: Commercialization of Human Feeling, London, University of California Press, 1983.
  70. Jackson, Jonathan, “Validating New Measures of the Fear of Crime”, International Journal of Social Research Methodology, Vol. 8(4), 2005.
  71. Jackson, Jonathan & Mai Stafford, “Public Health and Fear of Crime: A Prospective Cohort Study”, The British Journal of Criminology, Vol. 49(6), 2009.
  72. Kuran, Timur & Cass R. Sunstein, “Availability Cascades and Risk Regulation”, Stanford Law Review, Vol. 51(4), 1999.
  73. Miller, J. Mitchell & Christopher J. Schreck & Richard Tewksbury & J. C. Barnes, Criminological Theory: A Brief Introduction, Boston, Pearson/ Allyn & Bacon, 2006.
  74. Prechathamwong, Wichien & Veenunkarn Rujiprak, “Causal model of fear of crime among people in Bangkok”, Kasetsart Journal of Social Sciences, Vol. 40(3), 2018.
  75. Rabe, Marlize, “Revisiting ‘insiders’ and ‘outsiders’ as social researchers”, African Sociological Review, Vol. 7(2), 2003.
  76. Shott, Susan, “Emotion and Social Life: A Symbolic Interactionist Analysis”, American Journal of Sociology, Vol. 84(6), 2009.
  77. Stevenson, Nick, Understanding Media Cultures: Social Theory and Mass Communication, London, SAGE Publications, 1995.
  78. Taylor, Ralph B. & Margaret Hale, “Testing Alternative Models of Fear of Crime”, Journal of Criminal Law and Criminology, Vol. 77(1), 1986.
  79. Thoits, Peggy A., “The Sociology of Emotions”, Annual Review of Sociology, Vol. 15(1), 1989.
  80. Unnever, James D. & Francis T. Cullen, “Empathetic identification and punitiveness: A middle-range theory of individual differences”, Theoretical Criminology, Vol. 13(3), 2009.
  81. Winfree, Latham Thomas & Howard Abadinsky, Understanding Crime: Theory and Practice, California, Belmont, Wadsworth Thomson Learning, 2003.
  82. Wisecup, Allison K. & Dawn T. Robinson & Lynn Smith-Lovin, “Sociology of Emotions”, in: Clifton D. Bryant & Dennis L. Peck (Eds.), 21st Century Sociology, Vol. II, SAGE Publications, January 2006.
  83. Zhang, Juyan, “Public diplomacy as symbolic interactions: A case study of Asian tsunami relief campaigns”, Public Relations Review, Vol. 32(1), March 2006.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار