تأثیرپذیری مرحلهٔ تحقیقات مقدماتی از پروندهٔ شخصیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه علوم قضایی، تهران، ایران.

چکیده

قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲ کوشیده است با پیش‌بینی تشکیل پروندهٔ شخصیت در مرحلهٔ تحقیقات مقدماتی، گامی مهم در راستای گسترش قلمرو اصل تفرید و متناسب‌سازی تصمیمات قضایی با شخصیت متهم بردارد. تشکیل پروندهٔ شخصیت از آن جهت در مرحلهٔ تحقیقات مقدماتی حائز اهمیت است که مقامات دادسرا با ملاحظهٔ مؤلفه‌های درونی، جسمی، خانوادگی و اجتماعی متهم، پی به انگیزه‌ها و علل مؤثر در وقوع جرم برده و متناسب با شخصیت متهم، بهترین تصمیم را اتخاذ کنند. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی و جمع‌آوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و با تأکید بر رویکرد رویهٔ قضایی ایران به کاربست پروندهٔ شخصیت در تحقیقات جنایی، به بررسی تأثیرگذاری پروندهٔ شخصیت در مرحلهٔ تحقیقات مقدماتی پرداخته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که امکان بهره‌مندی از پروندهٔ شخصیت در تمامی تصمیمات، اجزاء و مقاطع مختلف تحقیقات مقدماتی وجود دارد؛ از جمله، آغاز آن با فرآیند احضار و جلب، میانۀ آن با تفهیم اتهام، بازجویی از متهم، صدور قرار تأمین و نظارت قضایی، و پایان آن با قرار نهایی و کیفرخواست. با این حال، مقامات تعقیب و تحقیق با محدودسازی، در پی استفادهٔ حداقلی از پروندهٔ شخصیت هستند. از یک سو، پیش از صدور قرار تأمین کیفری، اساساً پروندهٔ شخصیت تشکیل نمی‌شود و در نتیجه، اقدامات و تصمیمات قضایی تا این مرحله خالی از تأثیرپذیری است. از سوی دیگر، تنها در موارد الزامیِ تشکیل پرونده، مانند فک قرار تأمین منتهی به بازداشت متهم یا صدور برخی از نهادهای ارفاقی همچون قرار تعلیق تعقیب برای اطفال و نوجوانان، آن هم نه به‌طور همه‌جانبه و فراگیر، اقدام به تشکیل پروندهٔ شخصیت می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Preliminary Investigation Stage on the Personality Record

نویسنده [English]

  • Saeed Ghaedi
PhD student in criminal law and criminology at the University of Judicial Sciences
چکیده [English]

The Criminal Procedure Code enacted in 2014 has sought to take an important step towards expanding the scope of the principle of individualization by providing for the establishment of personality record during the preliminary investigation (inquiries) stage, thereby aligning judicial decisions with the personality of the accused. The formation of a personality record is important in the preliminary investigation stage because the prosecutor’s office authorities take into account the internal, physical, familial, and social components of the defendant, find out the motives and causes affecting the commission of the crime and issue the best decision in accordance with the personality of the accused. The present study, using a descriptive-analytical method and collecting the required information using library studies and emphasizing the approach of Iranian judicial precedent to the application of personality record in criminal investigations, has attempted to influence the personality record in the preliminary investigation stage. The findings of the research show that it is possible to benefit from the personality record in all decisions, components, and different stages of preliminary investigations, which begin with the process of summoning and arresting, the middle of which is with the arraignment, questioning of the accused, issuance of an order and judicial supervision, and end with the final order and indictment. However, the prosecution and investigation authorities seek to make minimal use of the personality file by restricting it, with the explanation that, on the one hand, before the issuance of a criminal protection order, the basis of the personality file is not formed, and as a result, judicial actions and decisions are devoid of influence up to this point. However, the prosecution and investigation authorities seek to make minimal use of the personality record by restricting it, with the explanation that, on the one hand, before the issuance of a criminal security order, the basis of the personality record is not formed, and as a result, judicial actions and decisions are devoid of influence up to this point. On the other hand, they proceed to form a personality record only in mandatory cases of formation and regarding the revocation of the detention order of the accused or the issuance of some leniency measures such as the suspension of prosecution for children and adolescents, and not in a comprehensive and widespread manner.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Personality record
  • Preliminary investigations
  • Prosecution authority
  • Investigating authority
  • Principle of individualization
  1. آشوری، محمد، و عظیم‌زاده، شادی. (1392 ش). جایگاه پرونده شخصیت در فرایند پیشگیری از پایدار شدنِ بزهکاری جوانان. فصلنامه مطالعات حقوقی، 43(1)، 195-213.

https://doi.org/10.22059/jlq.2013.35287

  1. آقامیرسلیم، مرضیه سادات. (1390 ش). جایگاه پرونده شخصیت در نظام کیفری ایران و کانادا، (استاد راهنما: علی‌حسین نجفی ابرندآبادی). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه امام صادق(ع). گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی.
  2. آنسل، مارک. (1395 ش). دفاع اجتماعی، (ترجمۀ محمد آشوری و علی‌حسین نجفی ‌ابرندآبادی). تهران: گنج دانش.
  3. ابراهیمی، شهرام؛ اشرافی، ارسلان؛ علی‌زاده، فاطمه. (1394ش). معیارهای تشخیص بزهکاران اتفاقی و واکنش متناسب در برابر آن‌ها. فصلنامه قضاوت، 15(83)، 143-173.
  4. ابراهیمی، شهرام، و بازوبند، زهرا. (1397ش). کیفرشناسی ماهیت مجازات‌های تکمیلی. فصلنامه رهیافت پیشگیری، 1(3)، 91-108.
  5. امیری، علی، جواد طهماسبی و بتول پاکزاد. (1399 ش). «کاربرد مدیریت ارجاع در تضمین دادرسی بی‌طرفانۀ کیفری»، مجله حقوقی دادگستری، دوره 85، شماره 114.
  6. بابائی، محمدعلی. (1398 ش). جرم‌شناسی بالینی، چاپ سوم، تهران، انتشارات میزان.
  7. بولُک، برنار. (1400 ش). کیفرشناسی، ترجمۀ علی‌حسین نجفی ‌ابرندآبادی، چاپ سوم، تهران، انتشارات میزان.
  8. پرادل، ژان. (1402 ش). تاریخ اندیشه‌های کیفری، ترجمۀ علی‌حسین نجفی ‌ابرندآبادی، چاپ سیزدهم، تهران، انتشارات سمت.
  9. حاجی‌ده‌آبادی، محمدعلی و زهرا ساری‌خانی. (1395 ش). «فردی‌سازی مجازات و جلوه‌های آن در نظام سیاست کیفری»، فصلنامه فقه و حقوق، سال 2، شماره 6.
  10. حاجی‌ده‌آبادی، محمدعلی، محمدخلیل صالحی و محسن مرادی. (بهار-تابستان 1396 ش). «موقعیت داشتن تعقیب در نظام کیفری ایران با نگاهی تطبیقی»، مجله آموزه‌های حقوق کیفری، شماره 13.
  11. حجتی، سیدمهدی. (1389 ش). قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، چاپ اول، تهران، انتشارات آوا.
  12. خالقی، علی. (1402 ش). آیین دادرسی کیفری، جلد اول، چاپ چهل و هفتم، تهران، انتشارات شهر دانش.
  13. خالقی، علی. (1402 ش). نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری، چاپ بیستم، تهران، انتشارات شهر دانش.
  14. دهخدا، علی اکبر. (1373 ش). لغت‌نامه دهخدا، جلد سوم، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  15. رستمی‌تبریزی، لمیاء. (1395 ش). «جلوه‌های حقوق شهروندی در قانون آیین دادرسی کیفری 1392»، مجموعه مقالات همایش قانون آیین دادرسی کیفری، چاپ اول، تهران، معاونت فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی.
  16. رستمی، هادی. (1402 ش). آیین دادرسی کیفری، چاپ سوم، تهران، انتشارات میزان.
  17. رضوی، سودابه. (1396ش). مفهوم خطرناکی در گسترۀ علوم جنایی، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان.
  18. سبزه‌علی، راضیه، محمود اشرافی و مسعود حیدری. (1397 ش). «آثار تشکیل پرونده شخصیت در حقوق کیفری ایران»، مجله حقوقی دادگستری، سال 82، شماره 104.
  19. طهماسبی، جواد. (1395 ش). «آیین دادرسی جرایم اشخاص حقوقی»، مجموعه مقالات همایش قانون آیین دادرسی کیفری، چاپ اول، تهران، معاونت فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی.
  20. طهماسبی، جواد. (1398 ش).آیین دادرسی کیفری، جلد اول، چاپ چهارم، تهران، انتشارات میزان.
  21. عاکفی، لاله، امیر ایروانیان و امیر پاکنهاد. (1399 ش). «ضرورت تشکیل پرونده شخصیت در دادرسی اطفال و نوجوانان بزهکار از دیدگاه زنان کارشناس»، فصلنامه زن و جامعه، سال 11، شماره 4.
  22. عباسی، شهاب. (1397 ش). بررسی جایگاه پرونده شخصیت در نظام کیفری اسلام و حقوق ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
  23. قائدی، سعید. (1403 ش). «دفاع مشروع افراطی در فرایند رسیدگی کیفری ایران (با تاکید بر قتل عمد)»، مجله پژوهش‌های حقوقی، دوره 23، شماره 59.
  24. قائدی، سعید. (1396 ش). حدود تفکیک مقام تعقیب از مقام تحقیق با تاکید بر قانون آیین دادرسی کیفری 1392، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، شیراز، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز.
  25. کاظمی، سیدسجاد و حامد چگینی. (1402 ش). «قرارهای تامین کیفری و نظارت قضایی اشخاص حقوقی؛ تهدیدی جدی علیه تضمین حقوق بزه‌دیده»، مجله حقوقی دادگستری، دوره 87، شماره 121.
  26. کی‌نیا، مهدی. (1346 ش). علوم جنایی، جلد سوم، چاپ نخست، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  27. گسن، ریموند. (1386 ش). جرم‌شناسی نظری، ترجمۀ مهدی کی‌نیا، چاپ نخست، تهران، انتشارات مجد.
  28. گسن، ریموند. (پاییز و زمستان 1385 ش). «ملاحظه‌هایی درباره هدف آیین دادرسی کیفری»، ترجمۀ شهرام ابراهیمی، مجله حقوقی دادگستری، شماره 57-56.
  29. ناجی‌زواره، مرتضی. (1401 ش). آشنایی با آیین دادرسی کیفری، جلد اول، چاپ نخست، تهران، انتشارات خرسندی.
  30. نجفی ‌ابرندآبادی، علی‌حسین. (1395 ش). آیین دادرسی کیفری، جدال قدرت- امنیت و حقوق- آزادی‌های فردی، مجموعه مقالات همایش قانون آیین دادرسی کیفری، چاپ اول، تهران، انتشارات معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی.
  31. نجفی ‌ابرندآبادی، علی‌حسین (نیم‌سال نخست 1387-1386 ش). تقریرات جرم‌شناسی (بازپروری بزهکاران)، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دسترس‌پذیر در ir .
  32. نجفی ‌ابرندآبادی، علی‌حسین (نیم‌سال دوم 1383-1382 ش). تقریرات جرم‌شناسی (کلیات) ، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، روزآمده شده تابستان 1402 تحت نظارت شهرام ابراهیمی، دسترس‌پذیر در ir .
  33. نجفی ‌ابرندآبادی، علی‌حسین (1387 ش). زندان: درمانگاه بزهکاری و بزهکاران؟، دیباچه در: بولُک، برنار، کیفرشناسی، ترجمۀ علی‌حسین نجفی ‌ابرندآبادی، چاپ هشتم، تهران، انتشارات مجد.
  34. نجفی ‌ابرندآبادی، علی‌حسین (1388 ش). «رویکرد جرم‌شناختیِ قانون «حقوق شهروندی»»، در: مجموعه مقالات همایش حقوق شهروندی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، نشر گرایش.
  35. نجفی‌توانا، علی. (1390 ش). جرم‌شناسی، چاپ یازدهم، تهران، انتشارات آموزش سنجش.
  36. نوربها، رضا. (1383 ش). رشته جرم‌شناسی، چاپ نخست، تهران، انتشارات گنج دانش.
  37. نوروزی، بهروز، نسرین مهرا، علی صفاری و محمدعلی مهدوی ثابت. (زمستان 1396 ش). «اصل اقتضاء تعقیب در قلمرو جرائم اطفال و نوجوانان در حقوق ایران و انگلستان»، فصلنامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، شماره 33.
  38. نیازپور، امیرحسن. (1395 ش). هنجارمند شدن آموزه‌های جرم‌شناسانه در قانون آیین دادرسی کیفری 1392. در: مجموعه مقالات همایش قانون آیین دادرسی کیفری، (به کوشش معاونت فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  39. وروایی، اکبر. (1397 ش). سنجش پرونده شخصیت مجرمین. تهران: دانشگاه علوم انتظامی امین.
  40. یورگ آلبرشت، هانس. (1395 ش). تورم جمعیت زندان‌ها در جستجوی کارآمدترین راه‌حل‌ها، (ترجمۀ بهزاد رضوی‌فرد). تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
  41. یوسفی، ایمان. (1393 ش). آیین دادرسی کیفری، (جلد اول). تهران: میزان.
  42. Nadjafi, A.H., L’internationalisation des apports de la criminologie par les instruments pénaux internationaux, in Mélanges offerts à Raymond Gassin, PUAM, 2007.
  43. Reilly, James, Risk and protective factors of delinquency: Perspectives from professionals working with youth. Master of social work clinical research papers, 2012.
  44. Steiner, Hans, Cauffman. Elizabeth, Duxbury, Elaine, Personality Traits in Juvenile delinquents, Relation to Criminal Behavior and Recidivism, child Adolescent psychiatry, California, 1999.