رویکرد جرم‌شناختی به تروریسم انتحاری

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی علوم تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

اقدامات تروریستی ابتدائاً یکی از شیوه‌های مورد استفاده در بیان مخالفت سیاسی بوده که امروزه و به‌ویژه پس از گسترش آن در سوریه و عراق، با رویکردهای متفاوت، مورد توجه جدی قرار گرفته است. با توجه به این‌که بازداشتن انتحارکننده از انجام رفتاری که با ارتکاب آن به استقبال مرگ می‌رود از طریق کیفری دشوار است، بررسی زمینه‌های شکل‌گیری این اقدامات و منطق حاکم بر رفتار مرتکب برای پیشگیری از این رفتارها اهمیت دارد. مقالۀ حاضر بر پایۀ این پرسش طراحی شده است که آیا می‌توان اقدامات انتحارکنندگان را بر اساس نظریه‌های جرم‌شناسی توضیح داد؟ در راستای پاسخ به این پرسش باید گفت که به‌طور کلی و با فرض پذیرش منطق مجرمانه، انتحارکنندگان نیز دارای منطق خاص خود هستند و ازاین‌رو دیدگاه‌های جرم‌شناسی می‌توانند آن‌ها را به‌صورت منطقی توضیح دهند و بر پایۀ راهکاری غیرکیفری، از این رفتارها پیشگیری کنند. رفتارهای انتحاری هم بر پایۀ عوامل فردی و درونی مرتکب و هم بر پایۀ عوامل محیطی، قابل توضیح‌اند و در این میان، عوامل انگیزشی متعددی نیز در قالب عوامل سازمانی، ایدئولوژیکی، فردی و ... می‌توانند فرایند گذر به عمل مجرمانه را موجب شوند. در این مقاله پس از پرداختن به زمینۀ تاریخی تروریسم انتحاری، به عوامل زمینه‌ساز اقدامات انتحاری پرداخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Criminological Approach to Suicide Terrorism

نویسنده [English]

  • n k
Assistant Professor, Faculty of Law, Theology and Political Science Branch, Islamic Azad University, Research and Science, Tehran, Iran
چکیده [English]

Initially, terrorist acts were one of the methods used to express political dissent., Today—especially after their proliferation in Syria and Iraq they have become a subject of serious consideration under different legal approaches. Given that deterring a suicide attacker from engaging in an act that leads them to embrace death through criminal measures is difficult, examining the underlying factors that shape such actions and the logic governing the perpetrator's behavior becomes crucial for preventing these acts. The present paper is designed based on the question of whether the actions of suicide attackers can be explained through criminological theories. In addressing this question, it should be noted that, generally speaking—and subject to the acceptance of criminal logic—suicide perpetrators adhere to their own specific rationale. Therefore, criminological perspectives can rationally explain their actions and, based on a non-punitive approach, prevent such behaviors. Suicidal behaviors can be explained both by the perpetrator's individual and internal factors and by environmental factors, among which multiple motivational factors framed as organizational, ideological, individual, etc.—may facilitate the transition to criminal action. After examining the historical context of suicide terrorism this note investigates the underlying factors contributing to suicidal acts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • suicide terrorism
  • suicide
  • terrorism
  • Criminology
  • Psychology of Terrorism
  1. اتنف، رنالد. (1383ش). رهیافت جرم‌شناختی و بزه‌دیده‌شناختی به تروریسم (تحلیل جرم‌شناختی تروریسم)، (ترجمۀ علی‌حسین نجفی ابرندآبادی). تحقیقات حقوقی، 7(39)، 319-341.
  2. اسماعیلی، مهدی. (1391ش). تروریسم از منظر اختلالات روان‌شناختی. مجلۀ حقوق پزشکی، 6(20)، 167-190.
  3. التیامی‌نیا، رضا. (1400ش). روان‌شناسی سیاسی تروریسم: نقش محیط پدیداری، زمینه‌ساز و شخصی در گسترش تروریسم. پژوهشهای روابط بین‌الملل، 11(1)، 133-160. https://doi.org/10.22034/irr.2021.133218
  4. شاهیده، فرهاد. (1402ش). سیاست‌گذاری جنایی در برابر تروریسم. تهران: نشر میزان.
  5. شاهیده، فرهاد؛ کوشا، جعفر. (1401ش). بررسی رویکردهای جرم‌شناختی به تروریسم دینی. مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، 16(46)، 135-165. https://doi.org/10.22034/fvh.2021.11004.1380
  6. صادقی، سالار؛ اکبری، عباسعلی. (1399ش). بررسی جرم‌شناختی جرائم علیه امنیت کشور، با رویکرد جامعه‌شناسی جنایی. مطالعات جامعه‌شناسی، 12(48)، 53-71. https://doi.org/10.30495/jss.2020.1907835.1229
  7. ظهیری، صمد. (1385ش). عقلانیت و تروریسم. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، (استاد راهنما: داود فیرحی). دانشگاه تربیت مدرس. دانشکدۀ علوم انسانی، گروه علوم سیاسی.
  8. کارگری، نوروز. (1399ش). بررسی روان‌شناختی ـ جامعه‌شناختی تروریسم انتحاری. دیدگاه‌های حقوق قضایی، 25(92)، 185-207.
  9. کارگری، نوروز. (1389ش). ماهیت حقوقی سیاسی تروریسم با تأکید بر جایگاه آن نسبت به ساختارهای قدرت. رسالۀ دکتری، (استاد راهنما: نسرین مهرا). دانشگاه شهید بهشتی. گروه حقوق.
  10. کارگری، نوروز؛ مهرا، نسرین. (1397ش). روان‌شناسی اقدامات تروریستی: هراس و هراس‌افکنی. تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، 14(36)، 51-77.
  11. مبلغی، عبدالمجید؛ محمدی‌کیا، طیبه. (1392ش). روان‌شناسی اجتماعی تروریسم و نسبت آن با امنیت (بررسی تروریسم از منظر روان‌شناسی اجتماعی و تحلیل رابطۀ آن با امنیت). آفاق امنیت، 6(21)، 213-242.
  12. محسنی، رضاعلی. (1390ش). بازشناسی و تحلیل پدیدۀ تروریسم. مطالعات سیاسی، 3(12)، 199-220.
  13. محمدپور، داریوش. (1399ش). اسطوره‌های سکولار/ مذهبی خشونت: موردپژوهی اسماعیلیۀ نزاری دورۀ الموت، (ترجمۀ شهرزاد رضایی‌مقدم و ماشاءالله اسماعیلی). پژوهش در تاریخ، 10(2)، 21-46.
  14. مراری، آریئل. (1381ش). آمادگی برای کشتن و کشته شدن: تروریسم انتحاری در خاورمیانه، در: رایش، والتر. ریشه‌های تروریسم، (ترجمۀ سید حسین محمدی نجم). تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دورۀ عالی جنگ.
  15. مهرا، نسرین؛ کارگری، نوروز. (1395ش). تروریسم، یک نشانۀ روانی - اجتماعی یا یک ابزار سیاسی؟. پژوهشهای حقوق جزا و جرم‌شناسی، 4(8)، 85-107.
  16. مهربان، احمد. (1387ش). 11 سپتامبر و موج جدید عملیات انتحاری در خاورمیانه. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، (استاد راهنما: منصور میراحمدی). دانشگاه شهید بهشتی. دانشکدۀ علوم اقتصادی و سیاسی.
  17. مهربان، احمد. (1387ش). جنگ علیه تروریسم و افزایش حملات انتحاری در عراق و افغانستان. راهبرد، 16(48)، 56-31. https://ensani.ir/file/download/article/20110103144439-865.pdf
  18. Ahmed HH. (2005). Palestinian resistance and ‘suicide bombing. In: Root Causes of Terrorism: Myths, Reality, and Ways Forward, (Bjorgo T. (ed.)). London & New York: Routledge.
  19. Aman, Michael. (2007). Preventing Terrorist Suicide Attacks. Massachusetts: Jones and Bartlett Publishers.
  20. Atran S. (2003). Genesis of suicide terrorism. Science, 299(5612), 1534-1539. https://doi.org/10.1126/science.1078854
  21. Benjamin D. (2005). A breeding ground in Iraq. In: Boston Globe. Boston: Mass.
  22. Bowers S.R, Derrick A.A, & Olimov M.A. (2004). Suicide terrorism in the former USSR. The Journal of Social, Political, and Economic Studies, 29(3), 261-279.
  23. Butler L. (2002). Suicide bombers: dignity, despair, and the need for hope. Journal of Palestine Studies, 31(4), 71-76. https://doi.org/10.1525/jps.2002.31.4.71
  24. D. (2001). Suicide Terrorism in Turkey, in: Ganor. B (ed). Countering Suicide Terrorism: An International Conference, The International Policy Institute for Counter-Terrorism at the Interdisciplinary Center, Herzliya, Israel.
  25. Gupta D.K. (2005). Exploring the roots of terrorism. In: Root Causes of Terrorism: Myths, Reality, and Ways Forward, (Bjorgo T. (ed.)). London & New York: Routledge.
  26. Maleckova J. (2005). Impoverished terrorist: stereotype of reality? In: Root Causes of Terrorism: Myths, Reality, and Ways Forward, (Bjorgo T. (ed.)). London & New York: Routledge.
  27. Merari A. (2005). Social, organizational and psychological factors in suicide terrorism. In: Root Causes of Terrorism: Myths, Reality, and Ways Forward, (Bjorgo T. (ed.)). London & New York: Routledge.
  28. Meyer K.E. (2005). The black book of religion: II. World Policy Journal, 22(1), 103-107.
  29. Pape R. (2005). Dying to Win: The Strategic Logics of Suicide Terrorism. Melbourne: Scribe Press.
  30. Pastor L.H. (2004). Countering the psychological consequences of suicide terrorism. Psychiatric Annals, 34(9), 701-707. http://dx.doi.org/10.3928/0048-5713-20040901-15
  31. Patkin T.T. (2004). Explosive baggage: female Palestinian suicide bombers and the rhetoric of emotion. Women and Language, 27(2), 79-88.
  32. Post J.M. (2005). The socio-cultural underpinnings of terrorist psychology: when hated is bred to the bone. In: Root Causes of Terrorism: Myths, Reality, and Ways Forward, (Bjorgo T (ed.)). London & New York: Routledge.