بدی را به بد پاسخ‌گفتن؛ تأملی فلسفی - اخلاقی در باب توجیه مکافات‌گرایانۀ اِعمال درد و رنج

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

چکیده

در پاسخ به این پرسش بنیادین که آیا کیفردهی امری خوب/ درست است، طرف‌داران نظریۀ مکافات‌گرایی، با تأکید بر مبانی‌ای همچون استحقاق، سرزنش و تناسب، در ابتدا در پی محدود کردن کیفرهای شدید و نامعیّن، به شرح و بسط نظریه‌ای از کیفردهی بر پایۀ سزاواری مرتکب پرداخته و اِعمال آن را امری نیک پنداشته‌اند. در مقالۀ حاضر با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی، بیان شده است که مکافات‌گرایی در صورتی درست می‌نماید که بتواند اثبات کند ارزشمندی اعمال، به‌صرف نفس انجام آن متکی بوده و این‌که انجام وظیفه، به‌صرف آن، برای فرد، دارای اهمیت است یا باید باشد. در کنار این، جدای از دشوار‌ی چگونگی تعیین امر نیک و ناپسند و سنجه و مبنای مرزبندی آن‌ها، مشخص و محرز نیست که مکافات‌گرایان چگونه انواع کیفر را سزای درست و درخور ارتکاب جرم می‌دانند و این‌که کیفر چگونه می‌تواند تحقق امر خوب را تضمین کند. از طرف دیگر، تأکید بر موجّه و اخلاقی بودن ایراد درد و رنج بر دیگری، با هر انگیزه‌ای، و وجاهتِ اِعمال مجازات، موجب ارزشمند جلوه دادن «بدی را به بد پاسخ گفتن» می‌شود. رویکرد گذشته‌گرایانۀ عدالت مکافات‌گرایانه، فرد را طراح برنامۀ زندگی و راقمِ اهداف و آمال خود می‌پندارد و ارتکاب بزه را انتخاب آگاهانه و آزادانۀ مرتکب می‌داند و به همین جهت، او را سزاوار کیفر می‌داند؛ موضوعی که از منظر نقش‌آفرینی ساختارهای اجتماعی جبرآلود در کنش‌های انسانی، قابل نقد است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Responding to Evil with Evil A Philosophical-Ethical Reflection on the Retributive Justification of Inflicting Pain and Suffering

نویسنده [English]

  • Ahmad Fallahi
Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

In addressing this fundamental question of whether punishment is morally good/just, proponents of retributivism - emphasizing principles such as desert, blameworthiness and proportionality - have primarily sought to limit sever and indeterminate punishments, developing elaborating a theory of punishment based on the offender's just deserts, maintaining its moral justification. T his note, employing a descriptive-analytical method, argues that retributivism can only be morally justified if it demonstrates that: the moral worth of acts derives solely from their intrinsic nature (deontic grounding), and duty-compliance carries inherent significance for the individual—or ought to. Beyond this, quite apart from the inherent difficulty in defining good and evil and creating demarcation criteria, it remains unclear how retributivists determine appropriate punishment types as being truly commensurate with crimes committed, and how punishment could guarantee the realization of moral good. he backward-looking approach of retributive justice presupposes the individual as the architect of his own life plan and the author of personal aspirations, construing criminal conduct as the offender’s conscious and free choice—thus deeming them deserving of punishment. This premise faces critique from perspectives emphasizing the deterministic role of coercive social structures in shaping human agency.

کلیدواژه‌ها [English]

  • pain
  • suffering
  • punishment
  • violence
  • retributivism
  • justification

مراجع

  1. آنسل، مارک. (1401ش). دفاع اجتماعی، (ترجمۀ محمد آشوری و علی‌حسین نجفی ابرندآبادی.( تهران: گنج دانش.
  2. استور، کارن. (1402ش). انتخاب آزادی، راهنمای کانتی زیستن، (ترجمۀ حسام گودرزی). تهران: طرح نو.
  3. بکاریا، سزار. (1400ش). رسالۀ جرایم و مجازات‌ها، (ترجمۀ محمدعلی اردبیلی). تهران: نشر میزان.
  4. بنیامین، والتر. (1399ش). برگزیدۀ مقالات والتر بنیامین، (ترجمۀ رؤیا منجم). تهران: نشر علم.
  5. بولک، برنار. (1402ش). کیفرشناسی، (ترجمۀ علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، ویراست پنجم). تهران: مجد.
  6. پرادل، ژان. (1400ش). تاریخ اندیشه‌های کیفری، (ترجمۀ علی‌حسین نجفی ابرندآبادی). تهران: سمت.
  7. جوان‌جعفری، عبدالرضا؛ ساداتی، سید محمدجواد. (1390ش). از سزاگرایی کلاسیک تا سزا‌گرایی نوین (ارزیابی اندیشۀ مکافات‌گرایی). آموزه‌های حقوق کیفری، 8(2)، 119-148.
  8. جوان جعفری، عبدالرضا؛ ساداتی، سید محمدجواد. (1391ش). سزاگرایی در فلسفۀ کیفر. پژوهشنامۀ حقوق کیفری، 3(1)، 81-59.
  9. جیکوبز، جاناتان آ. (1396ش). فرهنگ اصطلاحات فلسفۀ اخلاق، (ترجمۀ سید محمدعلی تقوی و زهره علوی راد). تهران: نشر مرکز.
  10. دورکیم، امیل. (1359ش). تقسیم کار اجتماعی، (ترجمۀ حسن حبیبی). تهران: انتشارات قلم.
  11. دولت‌آبادی، محمود. (1397ش). طریق بسمل شدن. تهران: نشر چشمه.
  12. رستمی، هادی. (1399ش). حقوق کیفری و لیبرالیسم. تهران: نگاه معاصر.
  13. رستمی، هادی. (1395ش). تقابل وظیفه‌گرایی و غایت‌گرایی فایده‌محور در توجیه کیفر. پژوهشنامۀ حقوق کیفری، 7(2)، 155-131.
  14. سانتاگ، سوزان. (1401ش). تماشای رنج دیگران، (ترجمۀ زهرا درویشیان). تهران: نشر چشمه.
  15. شیکر، دیوید. (1393ش). مفهوم و ماهیت مجازات، (ترجمۀ حسین آقایی جنت‌مکان). تهران: انتشارات جنگل.
  16. صابری، علی. (1393ش). قرائت‌های معاصر از سزاگرایی. مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، 1(1)، 145-164. https://doi.org/10.22059/jqclcs.2014.54929
  17. غلامی، حسین. (1401ش). کیفرشناسی؛ کلیات و مبانی پاسخ‌شناسی جرم. تهران: نشر میزان.
  18. فخر، فائزه. (1399ش). نولیبرالیسم و تولد دوبارۀ سزاگرایی کیفری. فصلنامۀ سیاست، 50(1)، 229-248. https://doi.org/10.22059/jpq.2020.140601.1006701
  19. فرح‌بخش، مجتبی. (1392ش). جرم‌انگاری فایده‌گرایانه. تهران: نشر میزان.
  20. کامو، آلبر. (1399ش). تأمل دربارۀ گیوتین، (ترجمۀ قاسم رستمی). تهران: فرهنگ جاوید.
  21. کانت، ایمانوئل. (1401ش). فلسفۀ حقوق، (ترجمۀ منوچعر صانعی درّه‌بیدی). تهران: انتشارات نقش و نگار.
  22. کلیما، ایوان. (1401ش). قاضی، (ترجمۀ فرخ پوریاوری). تهران: نشر ثالث.
  23. کنستان، بنژامن. (1403ش). آدلف، (ترجمۀ مینو مشیری). تهران: نشر ثالث.
  24. مالوری، فیلیپ. (1388ش). اندیشه‌های حقوقی، (ترجمۀ مرتضی کلانتریان). تهران: نشر آگه.
  25. موسوی‌مجاب، سید درید؛ مهذب، مریم. (1399ش). جستارهایی در جامعه‌شناسی کیفری. تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوۀ قضائیه.
  26. میرمحمدصادقی، حسین. (1401ش). حقوق جزای عمومی، (جلد سوم: واکنش اجتماعی در برابر جرم). تهران: دادگستر.
  27. میل، جان استیوارت. (1402ش). فایده‌گرایی، (ترجمۀ مرتضی مردیها). تهران: نشر نی.
  28. نانسی، ژان لوک. (1392ش). عدالت، عشق، زیبایی، (ترجمۀ افشین حفیظی). تهران: نشر مرکز.
  29. یکرنگی، محمد. (1396ش). مشروعیت سیاسی کیفر. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
  30. یزدیان جعفری، جعفر. (1391ش). چرایی و چگونگی مجازات. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
  31. هابز، توماس. (1402ش). لویاتان، (ترجمۀ حسین بشیریه). تهران: نشر نی.
  32. هارت، هربرت. (1388ش). آزادی، اخلاق، قانون، (ترجمۀ محمد راسخ). تهران: طرح نو.
  33. هاشک، یاروسلاو. (1402ش). شوایک، (ترجمۀ کمال ظاهری). تهران: نشر چشمه.
  34. هالوی، گابریل. (1402ش). کیفردهی آموزه‌ای مدرن، (ترجمۀ علی شجایی). تهران: دادگستر.
  35. هوگو، ویکتور. (بی‌تا). کلود ولگرد، (ترجمۀ محمد قاضی). تهران: گوتنبرگ.
  36. Alexander, Larry,Kimberly Kessler Ferzan, Stephen J. Morse. (2012). Crime and Culpability. Cambridge University Press.
  37. Bennett, Christopher. (2008). The apology ritual. Cambridge university press.
  38. Christie, Nils. (1981). Limit to pain. Universite
  39. Clarke, Dean H. (1982). Justification for punishment. contemporary crises.
  40. Coleman, Jules L, Kenneth Einar Himma, and Scott J. Shapiro. (2012). The Oxford Handbook of Jurisprudence and Philosophy of Law. Oxford University Press.
  41. De Lagansnerie, Geoffry. (2018). Jude and punish: the penal state on trial, (translated by Lara vergaud). Stanford university press.
  42. Douglas, John E, Ann W. Burgess, Allen G. Burgess, Robert K. (2006). Crime classification manual. Jossey-Bass.
  43. Duff, R. A, Punishment. (2001). communication and community. Oxford university press.
  44. Duff, R.A and Stuart p Green. (2005). Defining crimes; essays on the special part of the criminal law, (first published). Oxford university press.
  45. Duff, R.A and Stuart p Green. (2011). Philosophical foundation of criminal law. Oxford university press.
  46. Fassin, Didier. (2018). The will to punish. Oxford university press.
  47. Frost, Natsha A. (2006). The punative state, crime, punishment and imprisonment across the United states. LFB scholarly publishing LLC.
  48. Gargarella, Roberto. (2011). Penal coercion in context of social injustice. Crim law and philosophy, 5(1), 21-38. http://dx.doi.org/10.1007/s11572-010-9107-4
  49. Kagan, Shelly. (2012). The Geometry of desert. Oxford university press.
  50. Kelly, Erin l. (2018). The limits of blame; rethinking punishment and responsibility. Harvard university press.
  51. Lacy, Nicola. (1988). State punishment, (first published). Routledge.
  52. McDermott, Daniel. (2001). The permissibility of punishment, law and philosophy journal, 20(4), 403-432.https://link.springer.com/article/10.1023/A:1010686627586
  53. Moore, Michael. (2012). Placing Blame; A general theory of the criminal law. Oxford university press.
  54. Morisi, Eve. (2014). To kill a human being: Camus and capital punishment. South central Review, 31(3), 43-63. http://dx.doi.org/10.1353/scr.2014.0022
  55. Murphy, Jeffrie G. (2011). punishment and the moral emotion. Oxford university press.
  56. Norrie, Alan w, law. (1991). ideology and punishment. Kluwer academic publisher.
  57. Pereboom, Derk. (2014). Free will, agency and meaning in life. Oxford university press.
  58. Pratt, Jhon. (2008). Retribution and Retaliation, in penology and criminal justice, (edited by Shlomo Giora, Ori Beck and Martin Kett). CRC press.
  59. P. Kaufman, Whitley. (2013). Honor and revenge: a theory of punishment. Springer.
  60. Roebuck, Greg; David Wood. (2011). A retributive argument against punishment. Criminal law and philosophy, 5(1). http://dx.doi.org/10.1007/s11572-010-9109-2
  61. Dancig-Rosenberg, Hadar.; Netanel Dagan. (2018). Retributarianism: a new individualization of punishment. Criminal law and philosophy, 13(2016), https://link.springer.com/article/10.1007/s11572-018-9460-2
  62. Shaw, Elizabeth; Derek Pereboom and Gregg Carusog. (2019). Free will skepticism in law and society. Cambridge university press.
  63. Tadros, Victor. (2011). The ends of harm; the moral foundation of criminal law. Oxford university press.
  64. Tebbit, Mark. (2000). Philosophy of Law, an Introduction, printed in Great Britian, (first publish). Routledge.
  65. Tonry, Michael. (2011). Retributivism has a past, has it a future?. Oxford university press.
  66. Von Hirsch, Andrew. (1986). Past or future crimes. Manchester university press.
  67. White, Mark D. (2011). Retributivism; essay on theory and policy. Oxford university press.
  68. Wittman, Donald. (1974). Punishment as retribution. Theory and decision, 4(3-4), 209-237. https://link.springer.com/article/10.1007/BF00136647
  69. Zaibert, Leo. (2006). punishment and retribution. Ashgate.
  70. Zimmerman, Michael J. (2011). The immorality of punishment. Broadview press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار