دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه علوم اسلامی رضوی
چکیده
در این مقاله بینه و گسترة آن، در قالب دو مبحث کلی مورد بررسی قرار گرفته است.
در مبحث اول بینة تعبدی (شهادت شرعی و قانونی)، تفاوت شهادت با روایت، تعدد در شهادت، تعارض شهادات و مستند شهادت پس از نقل اقوال بررسی شده و در مبحث دوم بینة واقعی و وجدانی، ضرورت فحص از آن، هرگاه مرتبط با حقوق افراد باشد و ملاک حجیت تجربه مورد توجه قرار گرفته است و در پایان این‌گونه نتیجه‌گیری شده که «بینه» در لغت و عرف به معنای حجت و برهانی است که موجب یقین شود و اصل بر وجدانی (واقعی) بودن بینه است و خاستگاه بینة تعبدی (شرعی و قانونی) نبود بینة وجدانی است و بینة تعبدی مطلق بوده و شامل خبر واحد نیز می‌شود، بلکه خبر و شهادت از یک سنخ‌اند و شهادت عدل واحد همچون خبر واحد حجت است و حل تعارض در باب شهادات به شیوة حل آن در روایات انجام می‌گیرد و بینة وجدانی (واقعی) با تجربه که به معنای آزمودن است نیز به دست می‌آید و هرگاه با احقاق حق ملازمه داشته باشد انجام آن لازم است.
)