امکان اعمال قرارداد قضایی با منافع عمومی نسبت به اشخاص حقوقی در حقوق ایران (با نگاهی به حقوق فرانسه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشگاه پاریس نانتر

2 استادیار، گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

قانون‌گذاران کشورهای مختلف، شناسایی مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی و اِحصاء انواع مجازات‌ها را یک نوع موفقیت برای خود می‌دانند. اما شناسایی یک شخص حقوقی به عنوان مکلف، تنها با تعیین میزان مسئولیت و ذکر مصادیق مجازات‌ها پایان نمی‌پذیرد، بلکه مانند اشخاص حقیقی مستلزم پیش‌بینی تمامی فروعات و لوازم آن است؛ در غیر این صورت صرف شناسایی مجازات، یادآور همان دیدگاه‌های سزاگرایانه صرف و سنتی حقوق جزا خواهد بود. تحقیق پیش رو با روش توصیفی ـ تحلیلی در صدد اثبات این موضوع برآمده که صرف پیش‌بینی مجازات‌های مختص اشخاص حقوقی، رسالت قانون‌گذار را به پایان نمی‌رساند؛ بلکه با توجه به نگاه برابر به اشخاص حقیقی و حقوقی و سایر معیارها، در کنار مجازات‌ها باید از نهادهای تخفیفی و مساعدتی نیز بهره جست. یکی از این نهادها، قرارداد قضایی است که در این خصوص بسترها و امکان پیش‌بینی آن با توجه به مقررات کنونیِ نظام کیفری ایران تحلیل شده است.
در پایان پیشنهاد شده است که با الهام از حقوق فرانسه چنین نهادهایی پیش‌بینی شود تا ضمن پیاده‌سازی دیدگاه‌های قراردادی شدنِ تعقیب عمومی نسبت به اشخاص حقوقی در نظام کیفری ایران، منافع اقتصادی دولت نیز تأمین شود. در این راستا، لازم است به اختیارات دادستان افزوده شود و قرارداد قضایی، جرایم بیشتری را نسبت به نهادهای مشابه در بر گیرد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Possibility of the Enforcement of Judicial Public Interest Agreement in Relation to Legal Entities in the Law of Iran with a look to the Law of France

نویسندگان [English]

  • Erfan Babakhani 1
  • Afshin Abdollahi 2
1 A PhD student in Criminal Law & Criminology
2 Assistant professor at University of Kurdistan, Sanandaj
چکیده [English]

The legislatures in the different countries believe that the identifying the criminal liability of the legal entities and determining the different types of crimes is a kind of their success. But only by the determining the degree of the responsibility and mentioning the instances of the punishments, the recognition of a legal person as accountable does not conclude. But like natural persons it is vital to consider all branches and its requirements. Otherwise only cognizance of the punishment will be the same just and traditional retributivism in the penal code. The following note with descriptive-analytic method is going to prove this object which the only prediction of punishments allocated to legal entities does not bring to end the duty of the legislature. But with observing coequal consideration to natural persons and legal entities and the other criteria, besides punishments, it should be applied the mitigating and aid institutions. One of these institutions is Judicial agreement that in this regard the conditions and the possibility of its prediction with considering the current regulations of Iran’s criminal system have been analyzed. At the end it has been suggested that with originating from the law of France such institutions are considered meanwhile implementing the opinions of contracting the public prosecution of legal persons in Iran’s criminal system, it also provides the financial interests for the government. With paying attention to this, it should be promoted the authorities of the prosecutor and the judicial agreement considers more penalties to the similar institutions.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Judicial agreement
  • Alternative to public prosecution
  • Legal persons
  • The law of Iran
  • The law of France
1. آیت، علیرضا، بتول پاکزاد، حسن عالی‌پور، و محمود صابر، «توجیه رسیدگی افتراقی برای جرایم اقتصادی: تهدید جرم یا خطر مرتکب»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال هشتم، شماره 28، پاییز 1398 ش.
2. باباخانی، عرفان، مهران پرسته، و جیمی هرنگ، «ارزیابی عدالت ترمیمی در مرحله پلیسی در نظام کیفری ایران و فرانسه»، ارائه شده در همایش بین‌المللی پلیس و عدالت ترمیمی (مقاله برتر)، تهران، دانشگاه علوم انتظامی امین، 1397 ش.
3. باباخانی، عرفان، و مهران پرسته، «مدیریت جمعیت کیفری از طریق جایگزین‌های رسیدگی کیفری در حقوق ایران و بلژیک»، دانشنامه مدیریت جمعیت کیفری، 1398 ش.
4. پوربافرانی، حسن، و مهدیه سیفی، «گونه‌شناسی مجازات شخص حقوقی»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، سال دوازدهم، شماره 9، بهار و تابستان 1394 ش.
5. جعفری، مجتبی، «مبانی و اصول مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قانون مجازات اسلامی ایران»، پژوهشنامه حقوق کیفری، دوره هفتم، شماره 3، پاییز و زمستان 1395 ش.
6. جمشیدی، علیرضا، و علیرضا نوریان، «متناسب بودن تعقیب کیفری: مفهوم، مبانی و جلوه‌ها در حقوق ایران و انگلستان»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال دوم، شماره 3، بهار و تابستان 1392 ش.
7. حیدری، الهام، «معامله اتهام در حقوق کامن‌لا و نهادهای نزدیک به آن در دادرسی کیفری ایران»، دوفصلنامه مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دوره سوم، شماره 1 (پیاپی 6)، بهار و تابستان 1395 ش.
8. زراعت، عباس، درآمدی بر علوم جنایی، تهران، جاودانه، جنگل، 1391 ش.
9. شریفی، محسن، «تأملی بر مدل‌های مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی (مطالعه نظام‌های کیفری آمریکا، استرالیا و ایران)»، فصلنامه مطالعات حقوقی، دوره یازدهم، شماره 1، بهار 1398 ش.
10.همو، مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در حقوق ایران و انگستان، تهران، میزان، 1394 ش.
11.عباسی، عطیه، و حسن عالی‌پور، «ظرفیت‌های تعمیم نهاد معامله اتهام به نظام کیفری ایران»، دوفصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی، دوره ششم، شماره 2، پاییز و زمستان 1394 ش.
12.محمود جانکی، فیروز، و مهرانگیز روستایی، «توجیه مداخله کیفری؛ اصول و ضرورت‌ها»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال دوم، شماره 3، بهار و تابستان 1392 ش.
13.موسوی مجاب، سیددرید، و علی رفیع‌زاده، «ضمانت اجراهای جرایم اشخاص حقوقی در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 69، بهار 1394 ش.
14.نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، تقریرات درس جامعه‌شناسی جنایی، دوره کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، ویراست ششم، 1391 ش.، دسترس‌پذیر در وبگاه: <lawtest.ir>.
15.همو، «سیاست جنایی در برابر بزهکاری اقتصادی»، مجموعه مقالات همایش سیاست جنایی ایران در قبال جرایم اقتصادی «چالش‌ها و راهکارها»، به کوشش امیرحسن نیازپور، تهران، میزان، 1397 ش.
16.نیازپور، امیرحسن، «از حقوق کیفری تا حقوق کیفری قراردادی‌شده»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دوره جدید، شماره 1، بهار و تابستان 1390 ش.
17.همو، توافقی شدن آیین دادرسی کیفری، چاپ دوم، تهران، میزان، 1392 ش.
18. Aubert, Laura, “Systématisme pénal et alternatives aux poursuites en France: une politique pénale en trompe-l’œil”, Editions juridiques associées, Droit et Société, Vol. 74(1), 2010.
19. Babakhani, Erfan, Étude comparée de l’enfermement carcéral en droit Franco-Iranien, Mémoire, L’université de Lille, 2017.
20. Babakhani, Erfan, Harang, Jimmy, “Tools to Combat Economic-Financial Crimes in French Criminal Justice System”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 2019.
21. Brigant, Jean-Marie, Le risque de corruption, Dalloz, Paris, 2018.
22. Cario, Robert, Justice restaurative: principes et promesses, Les Cahiers Dynamiques, 2014.
23. Crocq, Jean-Christophe, Le guide pénal: Procédure pénale, enquête judiciaire, police technique, médecine légale, poursuites et alternatives pénales, procès et sanction, appel et cassation, droits des victimes – Le guide des infractions: Droit pénal spécial, crimes, délits, contraventions, sanctions administratives, Paris, Dalloz, 2019.
24. Galli, Martina, “Une justice pénale propre aux personnes morales: Réflexions sur la convention judiciaire d’intérêt public”, Revue de science criminelle et de droit pénal comparé, Vol. 2(2), Dalloz, 2018.
25. Giacopelli, Muriel, “Les procédures alternatives aux poursuites ; Essai de théorie générale”, Revue de science criminelle et de droit pénal comparé, Vol. 3(3), Dalloz, 2012.
26. Jacobs, Ann, “le droit belge dans le concert européen de la justice négociée”, Revue internationale de droit pénal, Vol. 83(1-2), 2012.
27. Perrocheau, Vanessa, “La composition pénale et la comparution sur reconnaissance de culpabilité: quelles limites à l’omnipotence du parquet?”, Droit et société, Vol. 74(1), Editions juridiques associées, 2010.
28. Pradel, Jean, “Le plaider coupable, confrontation des droits américain, italien et français”, Revue internationale de droit comparé, Vol. 57(2), 2005.
29. Saghian, Mohammad-Mehdi, L'évolution des droits de la victime dans les procédures pénales française et iranienne, Thèse, L’Université de Poitiers, 2009.