تحلیل محتوای رُمان «همسایه‌ها» در حوزه بزهکاری کودک در پرتو یافته‌های جرم‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشیار ادبیات دانشگاه بوعلی سینا، همدان

3 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

احمد محمود نویسنده‌ای واقع‌گرا و آشنا با مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است. او در آثارش به ویژه رُمان همسایه‌ها از یک‌سو با نگاهی موشکافانه و انتقادی به جرم و جنایت توجه نموده و از سوی دیگر به تشریح زندگی کودکان آسیب‌پذیر و بزهکار پرداخته است. با نگاه به داستان همسایه‌ها با روش تحلیل محتوا و با تمرکز بر روی عامل‌هایی چون سن، جنسیت، موقعیت‌های خانوادگی، اقتصادی، اجتماعی، محل سکونت و... مشخص می‌گردد که نگاه محمود بیشتر متمرکز بر اوضاع اجتماعی خانواده‌های ضعیف بوده و این موضوع موجب توجه کمتر آن‌ها به کودکان شده است. از این رو کودکان با همنشینی با دوستان ناباب، وارد دنیای بزهکاری می‌شوند و با کشف بزه‌هایشان از یک‌سو انگ بزهکار بر پیشانی‌شان خورده و از سوی دیگر اقدام‌های نادرست دستگاه عدالت کیفری مانع بازگشت آن‌ها به دنیای عاری از بزه می‌گردد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Content Analysis of “The Neighbors” in the Area of the Juvenile Crime in the Light of the Criminological Findings

نویسندگان [English]

  • Behzad Razavifard 1
  • Najmeh Nazari 2
  • Ali Molabeigi 3
1 Associate professor at Allameh Tabataba’i University
2 Associate professor at Bu-Ali Sina University of Hamadan
3 A PhD student in Criminal Law & Criminology
چکیده [English]

Ahmad Mahmoud is a realist author with knowledge and familiarity with the political, social and economic issues. From one side he has observed to the crimes and offences with deliberate and critical look at his works specially in the Neighbors (Persian: همسایه‌ها) and from the other side he has investigated the life of the delinquent and vulnerable children (minors). With observing the story of the Neighbors with content analysis and with focusing on the factors such as age, gender, family, economic and social circumstances, place of residence and…. It is cleared that Mahmoud’s look has concentrated on the social conditions of the low-income families and this has leaded them to pay less attention to the children (lack parental care). Therefore, the minors with companying with bad friends come in to contact with crimes. From one side with detecting their crimes, they are stigmatized as being delinquent and from the other side, inappropriate criminal justice system responses are barriers to rehabilitate them to the life without crimes.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ahmad Mahmoud
  • The Neighbors
  • The juvenile crime
  • Theoretical criminology
  • Clinical criminology
1. آشوری، محمد، جایگزین‌های زندان یا مجازات‌های بینابین، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران، جهش، 1399 ش.
2. آلبرشت، هانس‌یورگ، ازدحام در زندان‌ها، ترجمه حسین غلامی، تهران، میزان، 1395 ش.
3. ایمانی، عباس، جرم‌شناسی در ادبیات، چاپ دوم، تهران، نامه هستی، 1390 ش.
4. بخارایی، احمد، جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی، چاپ چهارم، تهران، پیام نور، 1391 ش.
5. بولک، برنار، کیفرشناسی، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ هشتم، تهران، مجد، 1391 ش.
6. پاینده، حسین، داستان کوتاه در ایران؛ داستان‌های رئالیستی و ناتورالیستی، چاپ سوم، تهران، نیلوفر، 1395ش.
7. پوت‌واین، دیوید، و آیدن سامونز، روانشناسی و جرم، ترجمه داوود نجفی توانا، چاپ سوم، تهران، میزان، 1391 ش.
8. پورحسن سنگری، علی، «بررسی قصه‌های کلیله و دمنه از منظر جرم‌شناسی و سیاست جنایی»، فصلنامه تعالی حقوق، سال پنجم، شماره 5، زمستان 1392 ش.
9. جوانمردی، محمد، حسین آقایی میبدی، و محمدعلی مهدوی ثابت، «تحلیل مفهوم و تفاوت‌های جرایم شدید از اشد»، فصلنامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، دوره چهاردهم، شماره 3 (پیاپی 37)، پاییز 1397 ش.
10.حاتمی‌نژاد، حسین و دیگران، «تحلیل جغرافیایی پیرامون اثرگذاری کالبد مناطق شهری بر ایجاد جرم؛ نمونه موردی: سکونتگاه‌های غیر رسمی مشهد»، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال دوم، شماره 7، پاییز 1391 ش.
11.حاجی ده‌آبادی، محمدعلی، مریم‌سادات تقی‌زاده، و سعید عطارزاده، «مجرمان حرفه‌ای در پرتو یافته‌های جرم‌شناختی و سیاست کیفری ایران»، فصلنامه پژوهش‌های اطلاعاتی و جنایی، سال هشتم، شماره 3 (پیاپی 31)، پاییز 1392 ش.
12.دادستان، پریرخ، روان‌شناسی جنایی، چاپ نهم، تهران، سمت، 1390 ش.
13.رایجیان اصلی، مهرداد، درآمدی بر جرم‌شناسی، تهران، سمت، 1397 ش.
14.رحمدل، منصور، «رهبری باند مجرمانه و تشدید مجازات»، نشریه پژوهش‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی، دوره هفتم، شماره 14، پاییز و زمستان 1398 ش.
15.رستمی، هادی، و سیدحسن جعفریان، «گفتمان سیاست جنایی و جرم‌شناسی در ”آخرین روز یک محکوم“»، پژوهش‌نامه حقوق کیفری، سال نهم، شماره 1 (پیاپی 17)، بهار و تابستان 1397 ش.
16.رستمی، هادی، و علی مولابیگی، «تبیین بزه‌دیدگی کودکان در داستان ”مدیر مدرسه“ از منظر آموزه‌های بزه‌دیده‌شناسانه»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره بیست و سوم، شماره 89، بهار 1399 ش.
17.همان‌ها، «خوانش جرم‌شناسانه آثار سعدی (با تأکید بر گلستان و بوستان)»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره بیستم، شماره 77، تابستان 1396 ش.
18.همان‌ها، «رمان سال‌های ابری در پرتو آموزه‌های جرم‌شناسی کودکان و نوجوانان»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دوره پانزدهم، شماره 16، پاییز و زمستان 1397 ش.
19.رضوانی، روح‌اللّٰه، «تحلیل محتوا»، دوفصلنامه عیار پژوهش در علوم انسانی، سال دوم، شماره 1 (پیاپی 3)، بهار و تابستان 1389 ش.
20.رضوانی، سودابه، ام‌البنین رمضان‌زاده، و سعیده قاسمی‌پور، «حقوق بهداشتی، روانی و آموزش پزشکی زندانیان با تأکید بر حقوق معتادان محبوس»، فصلنامه حقوق پزشکی، سال چهارم، شماره 15، زمستان 1389 ش.
21.صفریان، محمد و دیگران، «بررسی نمایه تغذیه سالم در زندان مرکزی مشهد در سال 1387»، فصلنامه علوم غذایی و تغذیه، دوره یازدهم، شماره پیاپی 42، بهار 1393 ش.
22.عباچی، مریم، حقوق کیفری اطفال در اسناد بین‌المللی، چاپ دوم، تهران، مجد، 1388 ش.
23.غلامی، حسین، کیفرشناسی (کلیات و مبانی پاسخ‌شناسی جرم)، تهران، میزان، 1395 ش.
24.غلامی، حسین، حسنعلی مٶذن‌زادگان، و مسلم جمشیدی، «اقدامات پلیس در پیشگیری از وقوع جرایم کودکان و نوجوانان»، فصلنامه انتظام اجتماعی، سال دهم، شماره 2، تابستان 1397 ش.
25.فعله‌گری، مصطفی، کارنامه سرگذشت داستان‌نویسان امروز ایران «از انقلاب مشروطه تا 1390»، تهران، روزگار، 1390 ش.
26.کسن، موریس، اصول جرم‌شناسی، ترجمه میرروح‌اللّٰه صدیق، چاپ سوم، تهران، دادگستر، 1394 ش.
27.گسن، ریموند، «هسته‌های بسیار فعال نوجوانان بزهکار»، ترجمه عباس تدین، فصلنامه فقه و حقوق، سال چهارم، شماره 3 (پیاپی 14)، پاییز 1386 ش.
28.لطفی، عزت‌اللّٰه و دیگران، «بررسی تأثیر متغیرهای اقتصادی ـ اجتماعی بر جرم در کشور، رهیافت تکنیک داده‌های ترکیبی (مطالعه موردی سرقت و قتل)»، فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی، سال یازدهم، شماره 3، پاییز 1395 ش.
29.محسنی تبریزی، علیرضا، و ستار پروین، «بررسی عوامل مٶثر بر سرقت نوجوانان (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه)»، مجله جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیستم، شماره 3 (پیاپی 35)، پاییز 1388 ش.
30.محمدی، سایر، حرف واژه‌ها (گفتگوی سایر محمدی با احمد محمود و...)، تهران، آبی، 1384 ش.
31.محمود، احمد، همسایه‌ها، چاپ چهارم، تهران، امیرکبیر، 1357 ش.
32.محمودی جانکی، فیروز، «رویکردی نو در شناخت زیست محکومان»، مقاله در: دانشنامه جرم‌شناسی محکومان، به کوشش عباس شیری، تهران، میزان، 1397 ش.
33.میرعابدینی، حسین، هشتاد سال داستان کوتاه ایران، چاپ سوم، تهران، کتاب خورشید، 1393 ش.
34.میرکمالی، سیدعلیرضا، و انسیه حسینی، «کانون اصلاح و تربیت از منظر پیشگیری رشدمدار»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال چهارم، شماره 13، زمستان 1394 ش.
35.نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، تقریرات جامعه‌شناسی جنایی، به کوشش مهدی صبوری‌پور، 1391 ش.، قابل دسترس در وبگاه: <www.lawtest.ir>.
36.همو (زیر نظر)، دانشنامه بزه‌دیده‌شناسی و پیشگیری از جرم، ترجمه اساتید حقوق کیفری و جرم‌شناسی سراسر کشور، تهران، میزان، 1393 ش.
37.نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، و حمید هاشم‌بیگی، دانش‌نامه جرم‌شناسی، چاپ چهارم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1395 ش.
38.نوبهار، رحیم، «جستاری در مبانی تقسیم‌بندی حد ـ تعزیر در فقه کیفری اسلام»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره شانزدهم، شماره 63، پاییز 1392 ش.
39.نیازپور، امیرحسن، «تحلیل جرم‌شناسانه جداسازی زندانیان؛ با نگاهی به ”آیین‌نامه نحوه تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان“»، مجله حقوقی دادگستری، دوره هشتادم، شماره 96، زمستان 1395 ش.
40.ویانت، برایان، و هالی هارنر، «فقیر بودن در زندان بررسی فراوانی و منابع استرس مالی در زندان در میان نمونه‌ای از زندانیان مرد»، ترجمه شیرین بیات، مقاله در: دانشنامه جرم‌شناسی محکومان، به کوشش عباس شیری، تهران، میزان، 1397 ش.
41.ویلیامز، فرانک پی.، و ماری‌لین دی. مک‌شین، نظریه‌های جرم‌شناسی، ترجمه حمیدرضا ملک‌محمدی، چاپ ششم، تهران، میزان، 1395 ش.
42. Chang, Li-Ching, “The Research of Comparison between Law and Literature: As Illustrated by Kafka’s ‘The Trial’”, National Taiwan University Law Review, Vol. 3(1), 2008.
43. Cullen, Francis T. & Robert Agnew & Pamela Wilcox, Criminological Theory: Past to Present, Oxford University Press, Inc, 2011.
44. Liston, Ruth Alexandra, “The Child in Criminology: Site of Intervention, Site of Control, Site of Blame”, Social Engagement, Empowerment and Change, Issue 11, Spring 2008.