رویکرد جرم‌شناختی به تهدید برخطِ دختران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم انسانی، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران

2 استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم انسانی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

3 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

تهدید در محیط حقیقی یا فضای مجازی نسبت به دختران که از منظرِ علوم شناختی، یعنی فرایندهای درون ذهن، از موقعیت آسیب‌پذیرتری برخوردار می‌باشند، حکایت از حالت خطرناک مرتکب دارد و نیازمند پاسخ‌های کنشی درخور توسط دولت و جامعه مدنی از یک‌سو و تدابیر واکنشی فوری کیفری از سوی دیگر است. مداخله کیفری نسبت به تهدید در فضای حقیقی، از سال 1339 موضوع تدابیر تأمینی پیشگیرانه قرار گرفت و در سال 1375 تبدیل به جرم مستقلی گردید و البته وجه پیشگیری آن به فراموشی سپرده شد، لیکن نوع برخط آن کمتر توجه قانون‌گذار را به خود جلب کرد.
مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و بررسی آراء محاکم کیفری، علاوه بر تصویرسازی آنچه هست، ضمن تبیین گونه‌های مختلف تهدید برخط نسبت به دختران در محیط‌های آموزشی، به تشریح و تبیین خلأهای قانونی، علت‌شناسی و شیوۀ پیشگیری گذر از اندیشه به عمل پرداخته و در نهایت بر مبنای مطالعات جرم‌شناختی، پیشنهادات پیشگیرانه ارائه نموده است.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Criminology Approach to Online Threats to Girls

نویسندگان [English]

  • Sadeq Sadeqi 1
  • Mustafa Foroutan 2
  • Shahram Ebrahimi 3
1 A PhD student in Criminal Law & Criminology
2 Assistant professor at Islamic Azad University of Shiraz
3 Associate professor at University of Shiraz
چکیده [English]

Threats to the girls in the real space (physical space) or cyberspace from the view of the cognitive science (meaning the process of the inner of the mind) which embodies the far more vulnerable indicates the dangerous state of the perpetrator and it needs the appropriate action (dynamic) responses from the government and civil society from one side and the criminal immediate reaction measures from the other side. Criminal intervention related to the threats in the real space (physical space) was viewed the subject of the preventive security measures since 1339 and in 1375 it changed to an independent offense but its prevention aspect was neglected but its online type is paid less attention by the legislature. The present paper with analytic-descriptive method and with studying the decisions of the criminal courts: meanwhile determining the various types of the online treats to the girls in the teaching environments it has examined and mentioned the legal vacuums, the causation and the prevention method of passing from thought to action and at the end based on the criminological studies it has presented the preventive suggestions.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Online Threat to
  • Girls
  • The prevention of crime
  • Disclosure of information
  • Cyberspace
1. استرنبرگ، رابرت، روان‌شناسی شناختی، ترجمه سیدکمال خرازی و الهه حجازی، تهران، سمت، 1396 ش.
2. اسلامی، ابراهیم، «جایگاه حمایت از بزه‌دیدگان جرایم سایبری در مقررات کیفری حقوق داخلی و حقوق بین‌الملل»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال هفدهم، شماره 1 (پیاپی 43)، بهار و تابستان 1395 ش.
3. اکبری، زهرا، و حدیث باقری‌نیا، «نقش آموزش و پرورش در کاهش بزهکاری در مدارس»، مجموعه مقالات نخستین همایش ملی پیشگیری از بزه‌دیدگی زنان و کودکان در فضای مجازی، یزد، آبان 1399 ش.
4. جلالی فراهانی، امیرحسین، «پیشگیری وضعی از جرائم سایبر در پرتو موازین حقوق بشر»، فصلنامه فقه و حقوق، شماره 6، 1384 ش.
5. حاجی ده‌آبادی، احمد، و امیر اعتمادی، «اخاذی در حقوق کیفری ایران و انگلستان»، فصلنامه مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره هفتم، شماره 4، زمستان 1394 ش.
6. حاجی ده‌آبادی، محمدعلی، و احسان سلیمی، «بزهکاری و بزه‌دیدگی بومی‌های اینترنت؛ از علت‌شناسی تا پاسخ‌دهی در پارادایم ترمیمی»، مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، شماره 12، بهار و تابستان 1398 ش.
7. همان‌ها، «علت‌شناسی بزه‌دیدگی زنان در شبکه‌های اجتماعی؛ مطالعۀ موردی شبکۀ اجتماعی فیس‌بوک»، فصلنامه زن و جامعه (جامعه‌شناسی زنان)، دوره نهم، شماره 3، پاییز 1397 ش.
8. خالقی، ابوالفتح، و زهرا صالح‌آبادی، «مطالعه سرقت هویت در حقوق فدرال آمریکا با نگاهی اجمالی به حقوق ایران»، دوفصلنامه حقوق تطبیقی، دوره سوم، شماره 104، پاییز و زمستان 1394 ش.
9. دهقان، علیرضا، و مرسده نیکبخش، «مطالعه شیوه رفتار افراد در محیط مجازی: شکل‌گیری روابط صمیمانه در اتاق‌های گپ‌زنی اینترنت»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 6، 1385 ش.
10.رازقی، سیدمهدی، «نقش پلیس در پیشگیری از جرایم علیه زنان و بزه‌دیدگی آنان در فضای مجازی»، مجموعه مقالات نخستین همایش ملی پیشگیری از بزه‌دیدگی زنان و کودکان در فضای مجازی، یزد، آبان 1399 ش.
11.رازقی، نادر، و مهدی علیزاده، «اینترنت و جامعه‌پذیری مجازی نوجوانان (مطالعۀ موردی: دانش‌آموزان مقطع متوسطۀ دوم شهر ساری)»، فصلنامه مطالعات توسعۀ اجتماعی ـ فرهنگی، دوره پنجم، شماره 4، بهار 1396 ش.
12.رحیمی، محمدمهدی و دیگران، «جرم تهدید در حقوق کیفری ایران و آمریکا»، تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، دوره چهاردهم، شماره 36، تابستان 1397 ش.
13.رضوی‌فرد، بهزاد و دیگران، «پیشگیری از بزه‌دیدگی جنسی در شبکه‌های اجتماعی»، مجله حقوقی دادگستری، دوره هشتاد و دوم، شماره 104، زمستان 1397 ش.
14.رهگشا، امیرحسین و دیگران، «پیشگیری رشدمدار از بزهکاری کودکان و نوجوانان در فضای سایبر»، ماهنامه آفاق علوم انسانی، شماره 10، بهمن 1396 ش.
15.زیبر، اولریش، جرایم رایانه‌ای، ترجمه محمدعلی نوری، رضا نخجوانی، مصطفی بختیاروند و احمد رحیمی مقدم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1390 ش.
16.سلیمان دهکردی، الهام، و ارشیاناز حیدریان، «تبیین سرقت هویت در نظام کیفری ایران»، پژوهشنامه حقوق فارس، سال دوم، شماره 2، بهار 1398 ش.
17.علوی، سیدمحمدرضا، پیشگیری رشدمدار از بزهکاری کودکان و نوجوانان در فضای مجازی، تهران، امجد، 1398 ش.
18.قربانی، علیرضا، و مایسا تازنگ، «علل گرایش نوجوانان به استفاده از چت و شبکه اجتماعی (فیس‌بوک) (مطالعه موردی: نوجوانان 14 تا 17 سال گنبد کاووس)»، ارائه شده به کنگره بین‌المللی علوم اسلامی، علوم انسانی، تهران، آذر 1395 ش.
19.کرامتی معز، هادی و دیگران، «پیوند گرایش به شبکه‌های اجتماعی مجازی و بزه‌دیدگی نوجوانان»، فصلنامه تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین‌الملل، شماره 45، پاییز 1398 ش.
20.کردعلیوند، روح‌الدین، و محمد میرزایی، «گونه‌شناسی جرایم سایبری با نگاهی به قانون جرایم رایانه‌ای و آمار پلیس فتا»، مجله حقوقی دادگستری، سال هشتاد و دوم، شماره 102، تابستان 1397 ش.
21.کنعانی، محمدامین، و حمیده محمدزاده، «مطالعه گمنامی در روابط اینترنتی و عوامل جامعه‌شناختی مٶثر بر آن»، فصلنامه جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و نهم، شماره 2 (پیاپی 70)، تابستان 1397 ش.
22.مالمیر، محمود، و احسان زررخ، «پیشگیری از بزه‌دیدگی سایبری»، فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، دوره 1389، شماره 17، زمستان 1389 ش.
23.محمدی، کاووس، سرقت هویت از منظر جرم‌یابی، رساله دکتری دانشگاه علوم انتظامی، 1399 ش.
24.منفرد، محبوبه، «بررسی جرم‌شناسی بزهکاری رایانه‌ای»، فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، سال هفتم، شماره 25، زمستان 1391 ش.
25.منفرد، محبوبه، و امیرحسین جلالی فراهانی، «کدهای رفتاری و پیشگیری از بزهکاری»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال سوم، شماره 2 (پیاپی 6)، پاییز و زمستان 1391 ش.
26.نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، «از جرم‌شناسی حقیقی تا جرم‌شناسی مجازی»، دیباچه در: پیکا، ژرژ، جرم‌شناسی، ویراست دوم، چاپ چهارم، تهران، میزان، 1395 ش.
27.همو، «جرم‌شناسی در فضای سایبر»، مجله تعالی حقوق، سال چهارم، شماره 36، شهریور 1388 ش.
28.همو، «درباره بزهکاری و جرم‌شناسی سایبری»، مجله تعالی حقوق، سال چهارم، شماره 36، شهریور 1388 ش.
29.ویلیامز، متیو، بزهکاری مجازی؛ بزه، انحراف و مقررات‌گذاری برخط، ترجمه امیرحسین جلالی فراهانی و محبوبه منفرد، زیر نظر علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، تهران، میزان، 1391 ش.
30. Bégin, Mathieu, Agir contre la cyberintimidation avec la vidéo numérique et YouTube, Thèse, Université de Montréal, 2016.
31. Jaffer, Mobina S. B., “La cyberintimidation, ça blesse! Respect des droits à l’ère numérique”, Décembre 2012.
32. Rapport du Comité d'experts sur la cyberintimidation, Gouvernement du Québec, “Cyberintimidation”, septembre 2015.
33. Ryan, Nancy, Les effets de la cyberintimidation chez les filles qui en sont la cible, Université de Montréal, 2001.
34. Sardá, Thais & Simone Natale & Nikos Sotirakopoulos & Mark Monaghan, “Understanding online anonymity”, Media, Culture & Society, Vol. 41(4), 2019.