واکاوی مبنا و ماهیت رسیدگی فرجامی در نظام دادرسی کیفری ایران و فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی،گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

2 استادیارگروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران (نویسنده مسئول)

3 استادیارگروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

چکیده

قانون آیین دادرسی کیفری 1392 با وجود پیش‌بینی مجدد فرجام‌خواهی، تعریف مشخصی از رسیدگی فرجامی ارائه نداده و مبنا و ماهیت آن را به روشنی تبیین نکرده است. لذا در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و الگوهای تطبیقی، مبنا و ماهیت رسیدگی فرجامی در نظام کیفری ایران با نگاه به موازین حقوقی فرانسه بررسی شده است. یافته‌های این پژوهش مؤید آن است که پیش‌بینی رسیدگی فرجامی در حقوق کیفری ایران، بر پایه شناسایی حق اعتراض نسبت به آرای محاکم برای طرفین پرونده و اعمال تکلیف نظارتی دیوان عالی کشور بر اساس اصل 161 قانون اساسی صورت گرفته است. از حیث ماهیت نیز با لحاظ آموزه‌های حقوق فرانسه و با در نظر گرفتن جهات فرجام‌خواهی، این نتیجه به دست می‌آید که رسیدگی فرجامی، رسیدگی شکلی صرف نیست؛ زیرا دیوان عالی در فرایند رسیدگی، به عدم رعایت مقررات ماهوی پیرامون آرای صادره نیز توجه کرده و بدین‌جهت حکمی (قانونی) دانستن این نوع از رسیدگی که منصرف از رسیدگی موضوعی بوده، ارجح است. به رغم آنکه در فرانسه فرجام‌خواهی علی‌القاعده به عنوان مرحله سوم رسیدگی است، ضمن لزوم توجه به تفاوت مفهوم درجه دادرسی با مفهوم مرحله رسیدگی، در حقوق کیفری ایران، فرجام طریق عادی اعتراض و مرحله دوم رسیدگی می‌باشد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reviewing the Basis and Nature of the Appeal Proceedings in the French and Iranian Criminal Legal System

نویسندگان [English]

  • Ebragim Reza gholizadeh 1
  • Majid Shayegan Fard 2
  • Hamid Reza Mirzajani 3
1 [1] PhD student of criminal lawl and criminology, Department of penal law and criminology, Mashhad Branch, Islamic Azad university, Mashhad, Iran
2 Assistant professor, Department of penal law and criminology, Mashhad Branch, Islamic Azad university, Mashhad, Iran, (corresponding): majid.shaygan2021@yahoo.com
3 Assistant professor, Department of penal law and criminology, Mashhad Branch, Islamic Azad university, Mashhad, Iran
چکیده [English]

With observing appeal the Iranian Code of Criminal Procedure 1392 has not presented a specific definition for the appeal proceedings. Therefore; the present note with applying descriptive-analytic method and the comparative paradigms the basis and nature of the appeal proceedings in the Iranian legal system with a look at the legal criteria of France has been investigated. The findings prove that the consideration of the appeal proceedings in the penal code of Iran has been shaped based on accepting the right to appeal for both parties of the file and the enforcement of the supervisory liability of the Supreme Court of Iran based on Article 161 of the Constitution of the Islamic Republic of Iran (The Supreme Court is to be formed for the purpose of supervising the correct implementation of the laws by the courts, …). from the side of the nature with seeing the teachings of the French law and with considering the points of appeal this finding emerges that the appeal proceedings is not merely formal proceedings because the Supreme Court in its procedure has paid attention to the non-conformity with the substantive rules and because of it, this kind of procedures being legitimate which is different from subject-matter jurisdiction is prior. Despite customarily in France appeal is the third instance (stage) of proceedings, meanwhile it is necessary to be paid attention to the difference between the concept of the degrees of litigations and the stage of litigation, in the penal code of Iran appeal is an ordinary method to protest and is the second instance of proceedings.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: The appeal proceedings
  • Formal proceedings
  • The third instance
  • The right of appeal
  • Supervision

مراجع

  1.  

    1. آخوندی، محمود، شناسای آیین دادرسی کیفری؛ دفتر چهارم: اندیشه‌ها، چاپ چهارم، تهران، دوراندیشان، بهار 1394 ش.
    2. آشوری، محمد، آیین دادرسی کیفری؛ جلد اول (کلیات، دعوای عمومی و دعوای خصوصی)، تهران، سمت، 1398 ش.
    3. آشوری، محمد، حقوق کیفری شورای اروپا، تهران، خرسندی، 1395 ش.
    4. الهام، غلامحسین، «”نقض“ بلا”فرجام“؛ بررسی اختیارات رئیس قوه قضاییه در نقض آرای قطعی»، افق‌های نوین حقوق کیفری (نکوداشت‌نامه استاد دکتر حسین آقایی‌نیا)، تهران، میزان، 1398 ش.
    5. الهی‌منش، محمدرضا، و محمدمهدی رحیمی، آیین دادرسی کیفری، چاپ دوم، تهران، مجد، 1397 ش.
    6. انصاری، باقر، فلسفه حقوق، تهران، جنگل، 1394 ش.
    7. بوریکان، ژان، و آن ماری سیمون، آیین دادرسی کیفری، ترجمه عباس تدین، چاپ سوم، تهران، خرسندی، 1396 ش.
    8. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، چاپ نهم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1399 ش.
    9. خالقی، علی، آیین دادرسی کیفری، جلد دوم، چاپ چهلم و یکم، تهران، مٶسسه مطالعات و پژوهش‌های شهر دانش، تیر 1399 ش.
    • همو، نکته‌ها در آیین دادرسی کیفری، چاپ شانزدهم، تهران، مٶسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، آبان 1399 ش.
    • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه فارسی، چاپ پنجم، تهران، دانشگاه تهران، 1377 ش.
    • رستمی، هادی، آیین دادرسی کیفری، تهران، میزان، 1397 ش.
    • شایگان فرد، مجید، «کاهش پرونده‌ها با فصل خصومت: احیای رسیدگیِ مرحله سوم (پارادوکس یا حقیقت؟)»، فصلنامه تحقیقات حقوقی معاهده، سال دوم، شماره 2 (پیاپی 3)، تابستان 1397 ش.
    • طهماسبی، جواد، آیین دادرسی کیفری، چاپ دوم، تهران، میزان، زمستان 1399 ش.
    • محسنی، حسن، «تقدم رسیدگی ماهوی دادگاه تجدیدنظر بر رسیدگی حکمی دیوان عالی کشور»، فصلنامه رأی: مطالعات آرای قضایی، شماره 22، بهار 1397 ش.
    • معاونت قضایی دیوان عالی کشور در امور هیئت عمومی، مذاکرات و آرای هیئت عمومی دیوان عالی کشور، تهران، اداره کل وحدت رویه و نشر مذاکرات هیئت عمومی دیوان عالی کشور، 1395 ش.
    • مٶذن‌زادگان، حسنعلی، و محسن بیات، «نقض حقوق دفاعی متهم در فقد تجدیدنظرخواهی پژوهشی از آراء دادگاه کیفری یک»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، دوره بیست و پنجم، شماره 89، بهار 1399 ش.
    • موسوی خمینی، سیدروح‌اللّٰه، تحریر الوسیله، قم، مٶسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1397 ش.
    • موسوی گلپایگانی، سیدمحمدرضا، کتاب القضاء، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1389 ش.
    • یوسفی، ایمان، و بهشاد دیده‌بان تاش، «بازتعریف آیین دادرسی کیفری»، فصلنامه قضاوت، دوره پانزدهم، شماره 83، پاییز 1394 ش.
    • یوسفیان ملّا، عزت‌اللّٰه، و ایرج گلدوزیان، «بررسی فقهی جواز تجدیدنظرخواهی از احکام و آراء محاکم قضایی ایران»، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال ششم، شماره 17، پاییز 1388 ش.
    1. Boré, Jacques et Louis Boré, La cassation en matière pénale, 4ème éd., Paris, Dalloz, 2019.
    2. Bouloc, Bernard, Procédure pénale, 27ème éd., Paris, Dalloz, 2019.
    3. Cadiet, Louic, “L’Organisation interne de la Cour de cassation favorise-t-elle l’élaboration de sa jurisprudence?”, in: Nicolas Molfessis (dir.), Étude Juridique: La Cour de cassation et l’élaboration du droit, 11ème, Paris, Economica, 2017.
    4. Canivet, Gérard, “La procédure d’admission des pourvois en cassation”, D. 2002, n° 28, 25 juillet 2002.
    5. Cornu, Gérard, de Secondat de Montesquieu, l’esprit des lois, 5ème édition augmentée, Paris, Arvensa éditions, 2018.
    6. Doucet, Jean-Paul, Dictionnaires de droit criminel, Paris, PUF, 2018.
    7. Finielz, Paul, Pourvoi en cassation - Compétence de la juridiction de renvoi, 6ème éd., Paris, LexisNexis, 2019.
    8. Guinchard, Serge et Jacques Buisson, Procédure pénale, 13ème éd., Paris, LexisNexis, 2017.
    9. Khalifé, Mahmoud, La théorie de l’intérêt en cas de pourvoi en cassation en matière pénale, Thèse, Université De Tanta, 2005.
    10. Le petit Robert, Dictionnaire du français, Hachette livre, 43è éd., Paris, 2018.
    11. Maron, David, “Attention aux limites du pourvoi!”, Journal de dr. pén. 211, 2014.
    12. Pradel, Jean, Procédure pénale, 21è éd., Paris, Cujas, 2019.
    13. Rigaux, François, La nature de contrôle de la Cour de cassation, 6ème, Bruxelles, Paris, Etablissement Emile Bruylant, 2016.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار