یکسان‌انگاری جدا شدن جزئی از استخوان با شکستگی آن در قانون مجازات اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری فقه و حقوق جزای دانشگاه میبد، یزد

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

بایسته‌های موضوع‌شناسی و حکم‌شناسی اقتضا می‌کند که هر ماده قانونی مستقل باشد و استقلال آن به این است که موضوع واحد باشد و حکم نیز مختص همان موضوع باشد. از آنجا که «جدا شدن تکه‌ای از استخوان» و «شکستگی استخوان»، دو مفهوم مستقل به شمار می‌آیند، همسانی حکمی و یکسان‌انگاری آن‌ها به موجب ماده 572 قانون مجازات اسلامی محل اشکال است؛ از این جهت ابهامی در ماده به وجود آمده و محل بررسی انتقادیِ اندیشه‌ورزان قرار گرفته است. این نگارش با روش توصیفی ـ تحلیلی پاسخ‌گوی این پرسش است که آیا شکستن، یک مفهوم کلی است که در دیگر مفاهیم مشترک به مثابۀ مصادیق آن حضور دارد و عنوانی مشیر به آن‌هاست یا اینکه شکستن در کنار مفاهیم مرتبط با آن، همگی قسیم یکدیگر و مصادیق برای یک مفهوم کلی دیگر هستند که ارتباطی به شکستن ندارد؛ زیرا شکستن یکی از مصادیق آن مفهوم کلی قلمداد می‌شود. به اقتضای بایسته‌های حکم‌شناسی نیز باید بررسی شود که آیا همسانی حکمی وجود دارد و دیه شامل جدا شدن نیز می‌شود یا اینکه همسانی حکمی وجود ندارد و جدا شدن مشمول ارش است؟ با توجه به اینکه «جدا شدن تکه‌ای از استخوان» با «شکستن خودِ استخوان» تفاوت ماهوی دارد، طبیعی است که نباید حکم یکسانی داشته باشند و از جمله بایسته‌های قانون‌گذاری و قانون‌نگاری این است که اگر مفهومی از مفاهیم تأسیسی و شرعی نباشد، باید با بهره‌گیری از روش‌های عقلایی به تعریف آن پرداخت و چون شکستن از مفاهیم عرفی است، صورت‌بندی مفهومی از آن ارائه شده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Equality of the Detachment of a Small Piece of a Bone with Its Fracture in Islamic Penal Code

نویسندگان [English]

  • Bahareh Karami 1
  • farzaneh Karami 2
1 PhD in Fiqh & Criminal Law
2 Razavi University of Islamic Sciences
چکیده [English]

The essentials of knowledge of subject matter (subjectology) and Islamic law require the independence of each article and its independent is when the subject matter is to be single and the ruling (Islamic law-hukm) is peculiar to it. While the detachment of a bone and the fracture of a bone are counted two separate concepts the equivalence in ruling and their equality based on Article 572 of Islamic Penal Code are arguable. From this point there is ambiguity in this article and it has been critically studied by the scholars. This note with descriptive-analytic method responses this question if fracture (the cracking or breaking) is a general concept which is among the other common concepts as its instances and a title refers to them or fracture (the cracking or breaking) besides instances related to it, all are different from one another and all instances are for a general concept that there is no relation to fracture because fracture is counted one of its instances of the general concept. It should be also investigated from the requirements of ruling if there is the equivalence in ruling and diyya (Arabic: دیة; blood money that has to be paid for homicide and bodily injury when there is no retaliation) also includes the detachment (separation) or there in no ruling equivalence and the detachment include arsh (Arabic: ارش; the compensation specified to be paid by the offender to the victim or his heirs) with considering that there is a substantive difference between the detachment of a small piece of a bone and the fracture of bone itself, it is logical that they should not have an equal legal ruling (hukm) and it is of the requirements of lawmaking and legislation if the concept is not of the “foundationary” (ta’sisi) and legal -Islamic law- concepts with applying the intellect (reasoning) methods to define it and because “fracture” is of the customary concepts, the conceptual formation of it has been presented.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: The requirements of legislation
  • Detachment (separation)
  • A small piece
  • Fracture diyya (monetary compensation)
  • The equivalence in subject matter
  • The equivalence in ruling

مراجع

  1. کتاب‌شناسی

    1. ابن سعید حلّی، یحیی، الجامع للشرائع، قم، مؤسسة سیدالشهداء العلمیه، 1405 ق.
    2. ابن فارس، ابوالحسین احمد، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1404 ق.
    3. ابن منظور افریقی مصری، ابوالفضل جمال‌الدین محمد بن مکرم، لسان العرب، تحقیق جمال‌الدین میردامادی، چاپ سوم، بیروت، دار الفکر ـ دار صادر، 1414 ق.
    4. احمدی، امین، و حمید درگاهی‌خو، شرح جامع قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، چاپ سوم، تهران، ارشد، 1395 ش.
    5. اعلمی هرندی، بهادر، درسنامه ارتوپدی و شکستگی‌ها، تهران، دانشگاه علوم پزشکی تهران، 1382 ش.
    6. حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مٶسسة آل البیتŒ لاحیاء التراث، 1409 ق.
    7. حسینی واسطی زبیدی، محب‌الدین ابوفیض سیدمحمدمرتضی بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الفکر، 1414 ق.
    8. خوانساری، سیداحمد بن یوسف، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1405 ق.
    9. زراعت، عباس، شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی؛ مبحث دیات، چاپ دوم، تهران، جاودانه، جنگل، 1396 ش.
    • سلّار دیلمی، ابویعلی حمزة بن عبدالعزیز، المراسم العلویة و الاحکام النبویه، تصحیح محمود بستانی، قم، منشورات الحرمین، 1404 ق.
    • شکری، رضا، و قادر سیروس، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی، چاپ دهم، تهران، مهاجر، 1390 ش.
    • صاحب بن عباد، ابوالقاسم اسماعیل، المحیط فی اللغه، تحقیق محمدحسن آل یاسین، بیروت، عالم الکتاب، 1414 ق.
    • طبرسی، امین‌الاسلام ابوعلی فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، 1372 ش.
    • طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران، کتاب‌فروشی مرتضوی، 1416 ق.
    • طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.
    • همو، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، چاپ دوم، بیروت، دار الکتاب العربی، 1400 ق.
    • عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه، قم، کتاب‌فروشی داوری، 1410 ق.
    • عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن جمال‌الدین مکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیه، بیروت، دار التراث ـ الدار الاسلامیه، 1410 ق.
    • علامه حلّی، ابومنصور جمال‌الدین حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
    • فاضل موحدی لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله ـ الدیات، قم، مرکز فقهی ائمه اطهارŒ، 1418 ق.
    • فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، هجرت، 1410 ق.
    • محقق حلّی، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم، اسماعیلیان، 1408 ق.
    • مرکز تحقیقات قوه قضاییه، گنجینه آرای فقهی ـ قضایی.
    • مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، مرکز الکتاب للترجمة و النشر، 1402 ق.
    • مفید، محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی، المقنعه، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413 ق.
    • مکارم شیرازی، ناصر، استفتائات جدید، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
    • موسوی خمینی، سیدروح‌اللّٰه، تحریر الوسیله، قم، دار العلم، بی‌تا.
    • نجفی، محمدحسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404 ق.

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار