سرشت بومی‌سازی: درآمدی بر مفهوم بومی‌سازی جرم‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 . استادیار دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

2 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

چکیده

پرسش از سرشت بومی‌سازی و زوایای آن، به پرسش از چیستی علم مرتبط است که همواره مورد توجه تاریخ و فلسفۀ علم بوده و واکاوی ابعاد آن، مستلزم جریان‌شناسی تاریخی مطالعات پسااستعماری و نقش آن در شکل‌گیری، تثبیت و استمرار گفتمان بومی‌سازی است. برای ارائه مفهومی دقیق از بومی‌سازی جرم‌شناسی و سرشت‌شناسی آن، از روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و رویکرد انتقادی استفاده شده است. یافته‌های حاصل از واکاوی تحلیلی مطالعه نشان می‌دهد که از یک‌سو، بومی‌سازی جرم‌شناسی، فرایند درونی‌سازی کنترل جرم با عقل ایرانی است و از سوی دیگر، سیاست و خط‌مشی علمی با هدف تولید ادبیات نظریه‌های بومی جرم‌شناختی و جذب گزینشی و انتقادی نظریه‌های جرم‌شناختی غربی، با هدف کارآمدسازی آن‌ها برای کنترل جرم
محسوب می‌شود. بنابراین نتایج تحلیلی نوشتار حاضر حاکی از آن است
که در بستر اجتماعی ایران، شکاف معناداری میان نظام معرفت‌شناختی و هستی‌شناختی جرم‌شناسی معاصر ایرانی با شاخص‌ها و مؤلفه‌های جرم‌شناسی بومی وجود دارد.

 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Nature of the Indigenization: An Introduction to the Concept of Indigenization of Criminology

نویسندگان [English]

  • Ali NajafiTavana 1
  • Mehran SohrabiAsmarud 2
1 Assistant professor at Islamic Azad University of Tehran
2 A PhD student in Criminal Law & Criminology
چکیده [English]

The question about the nature of indigenization and its angles is related to the question about the nature of knowledge (‘ilm) which has been constantly observed by the history and philosophy of science and the analysis of its dimensions requires the historical current of the postcolonial studies and its role in the formation, consolidation and continuity of the indigenization discourse. To present an accurate concept of indigenization of criminology and its nature it has been applied the descriptive-analytic research method and critical approach. The research findings obtained from the analytic review shows that from one side the indigenization of criminology is a process of the assimilation of crime control with Iranian intellect and from the other side, it is considered a strategy and scientific policy aiming to produce the literature of the Indigenous theories of Criminology and the critical and proper selection of the western-originated criminological theories with aiming to streamline them for crime control. Therefore, the analytic results of the present writing indicate that there is a deep gap between the epistemological system and the ontological system of Iranian modern criminology and the parameters and components of the Indigenous criminology in the social context of Iran.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Indigenization
  • Criminology
  • The philosophy of science
  • The sociology of knowledge
  • The postcolonial studies and social context
  1.  

    1. ابراهیمی، شهرام، جرم‌شناسی پیشگیری، چاپ دوم، تهران، میزان، تابستان 1391 ش.
    2. امینی‌زاده، محمد، «بحران پارادایمی در جرم‌شناسی»، در: دایرةالمعارف علوم جنایی؛ علوم جنایی تجربی، کتاب چهارم، تهران، میزان، بهار 1398 ش.
    3. برزگر، ابراهیم، رهیافت بومی‌سازی علوم سیاسی، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، 1395 ش.
    4. بوس‌ورث، ماری، و کارولین هویل، «درآمدی بر جرم‌شناسی: جرم‌شناسی چیست؟»، ترجمه حمیدرضا نیکوکار، در: جرم‌شناسی چیست؟، برگردان گروهی از پژوهشگران علوم جنایی، به کوشش حمیدرضا نیکوکار، تهران، میزان، زمستان 1398 ش.
    5. پناهی، محمدحسین، «علم بهنجار و بومی کردن علوم اجتماعی»، فصلنامه راهبرد فرهنگ، دوره هفتم، شماره 28، زمستان 1393 ش.
    6. حسین‌زاده، علی‌حسین، کریم رضادوست، محمدعلی مومبینی، و ایرج مومبینی، «گفتمان بومی‌سازی علم و ساختارهای اجتماعی: مدل استقرار مناسب نهاد علم جامعه‌شناسی درون ساختارهای اجتماعی جامعه ایران»، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، سال ششم، شماره 2 (پیاپی 22)، بهار 1394 ش.
    7. حسینی، سیدمحمد، و مسعود مصطفی‌پور، «رقم سیاه، چالشی فراروی آمار جنایی رسمی (با رویکردی تطبیقی بر آمریکا و ایران)»، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره هشتم، شماره 1، بهار و تابستان 1396 ش.
    8. حسینی واسوکلایی، سیدصمد، و حسین جمالی، «امکان یا امتناع ”بومی‌سازی علوم سیاسی“ در پرتو تجربه علوم سیاسی چین»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال دهم، شماره 2، بهار 1394 ش.
    9. خاقانی اصفهانی، مهدی، و محمدعلی حاجی ده‌آبادی، «بومی‌سازی سیاست جنایی با تأکید بر نقد اهم مدل‌های غربی و گفتمان‌های فقهی سیاست جنایی»، مجله حقوقی دادگستری، سال هفتاد و هفتم، شماره 82، تابستان 1392 ش.
    • درودی، مسعود، و سیدصدرالدین موسوی، «مطالعات پسااستعماری: عرصه‌ای برای علوم انسانی بومی» فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، سال هجدهم، شماره 70، بهار 1391 ش.
    • رحیمی‌نژاد، اسماعیل، جرم‌شناسی، چاپ چهارم، تبریز، فروزش، 1394 ش.
    • ریاست جمهوری (سازمان برنامه و بودجه، مرکز آمار ایران)، گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران، بهار 1399 ش.
    • زائری، قاسم، «ادوارد سعید؛ شرق‌شناسی، ضد شرق‌شناسی و شرق‌شناسی وارونه»، فصلنامه راهبرد، شماره 37، پاییز 1384 ش.
    • زینالی، امیرحمزه، «تأملی بر بومی‌سازی نظریات جرم‌شناسی در ایران»، فصلنامه اختصاصی تحول در علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، سال دوم، شماره 5، 1391 ش.
    • سروش، عبدالکریم، تفرج صنع؛ گفتارهایی در اخلاق و صنعت و علم انسانی، چاپ نهم، تهران، صراط، بهار 1393 ش.
    • سوفر، گایل، «هیدگر، انسان‌گرایی و تفکیک/ تخریب تاریخ»، ترجمه محمدسعید حنایی کاشانی، مجله ارغنون، شماره 11ـ12، پاییز و زمستان 1375 ش.
    • سهرابی اسمرود، مهران، «تأملی در موانع و محدودیت‌های بومی‌سازی جرم‌شناسی در ایران»، فصلنامه دانش انتظامی غرب تهران، تهران، دفتر تحقیقات کاربردی ناجا، سال چهارم، شماره 15، پاییز 1396 ش.
    • شریعتی، سارا، «یک جامعه‌شناسی برای یک جهان؟ یک مسئله‌شناسی دوگانه»، در: علم بومی، علم جهانی؛ امکان یا امتناع؟، تهران، جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم، 1389 ش.
    • صمدی، هادی، «علوم اجتماعی و علوم طبیعی؛ شباهت‌ها و تفاوت‌ها»، روش‌شناسی علوم انسانی، سال شانزدهم، شماره 62، بهار 1389 ش.
    • فراستخواه، مقصود، «مقایسه سه گذرگاه معرفتی دربارۀ ”دانش بومی“ در ایران با تأکید بر تحولات مفهومی، ساختی و کارکردی علم»، در: علم بومی، علم جهانی؛ امکان یا امتناع؟، تهران، جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم، بهار 1389 ش.
    • فرجیها، محمد، «جنبه‌هایی از تأثیر یافته‌های جرم‌شناسی بر سیاست جنایی»، مدرس علوم انسانی، دوره هفتم، شماره 1، بهار 1382 ش.
    • فی، برایان، فلسفۀ امروزین علوم اجتماعی، با نگرش چند فرهنگی، ترجمه خشایار دیهیمی، چاپ چهارم، تهران، طرح نو، 1389 ش.
    • قانعی‌راد، محمدامین، «علوم اجتماعی مستقل/ دگرواره و عینیت چندگانه (نگاهی به آراء سیدحسین و سیدفرید العطاس)»، در: علم بومی، علم جهانی؛ امکان یا امتناع، تهران، جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم، 1389 ش.
    • کریمی، جلیل، «مقدمه‌ای بر مطالعات پسااستعماری»، فصلنامه زریبار، سال یازدهم، شمارۀ 63، بهار 1386 ش.
    • کوهی اصفهانی، کاظم، نقل و انتقال سیاست‌های کنترل جرم؛ با تأکید بر امکان بومی‌سازی این سیاست‌ها در سیاست جنایی ایران، رساله دکتری دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس، 1398 ش.
    • گلدوزیان، حسین، «بازخوانی فلسفی ـ جامعه‌شناختی از سوژه انسانی در جرم‌شناسی با تأکید بر نظریه تلفیقی جرم‌شناسی پست‌مدرن»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دوره شانزدهم، شماره 17، بهار و تابستان 1398 ش.
    • همو، جرم در سنجۀ جرم‌شناسی پست‌مدرن، رساله دکتری دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران، اسفند 1396 ش.
    • ملکی، فخری، و رضا داوری اردکانی، «مفهوم علوم انسانی در اندیشه نخست ویلهلم دیلتای»، دوفصلنامه غرب‌شناسی بنیادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دهم، شماره 1 (پیاپی 19)، بهار و تابستان 1398 ش.
    • ملکیان، مصطفی، سخنرانی در همایش: علم بومی، علم جهانی؛ امکان یا امتناع؟، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تالار ابن خلدون، 1386 ش.
    • موسوی دریاباری، سیدیعقوب، «ساختار علم در چالش میان جهان‌شمولی، بوم‌گرایی و محلی‌گرایی»، در: علم بومی، علم جهانی؛ امکان یا امتناع؟، تهران، جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم، 1389 ش.
    • نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، «الزامات کارآمدی آموزش و پژوهش جرم‌شناسی»، در: مجموعه چکیده مقالات سومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران، تهران، آگاه، بهار 1397 ش.
    • همو، «جایگاه جرم‌شناسی در ایران»، مجله کانون وکلاء دادگستری مرکز، دوره جدید، شمارۀ 12، پاییز و زمستان 1376 ش.
    • همو، «علوم جنایی در رویارویی با رویدادهای سیاسی (درآمدی بر تحولات حقوق کیفری و جرم‌شناسی در پرتو انقلاب مارکسیستی ـ لنینیستی روسیه)»، در: دایرةالمعارف علوم جنایی: علوم جنایی تجربی، کتاب چهارم، تهران، میزان، بهار 1398 ش.
    • نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین، و حسین غلامی، «آسیب‌شناسی آموزش و پژوهش جرم‌شناسی در ایران»، مجله تخصصی الهیات و حقوق (ویژه حقوق)، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، سال ششم، شماره 20، تابستان 1385 ش.
    • نجفی توانا، علی، جرم‌شناسی، چاپ هفتم، تهران، آموزش و سنجش، 1389 ش.
    • همو، «عینیت در جرم‌شناسی»، سخنرانی در نشست تخصصی بررسی جنبه‌های مختلف دانشنامه بزه‌دیده‌شناسی و پیشگیری از جرم، دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، 1394 ش.
    • نیک‌بخت، احمد، بومی‌سازی در حقوق کیفری؛ ضوابط، مفاهیم و کارکردها، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، پاییز 1393 ش.
    • ودادهیر، ابوعلی، آداب و سوگیری هنجاری در علم و فعالیت‌های آکادمیک؛ مطالعه طولی در دانشگاه‌ها و رشته‌های منتخب ایران، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، زمستان 1397 ش.
    • هایدگر، مارتین، «عصر تصویر جهان»، ترجمه حمید طالب‌زاده، فصلنامه فلسفۀ دانشگاه تهران، شماره 1، پاییز 1379 ش.
    • یوسفی، علی، و حسین اکبری، «تأملی جامعه‌شناختی در تشخیص و تعیین اولویت مسائل اجتماعی ایران»، مسائل اجتماعی ایران، سال دوم، شماره 1، تابستان 1390 ش.
    1. Alatas, Syed Farid, “On the Indigenization of Academic Discourse”, Alternatives: Global, Local, Political, Vol. 18(3), Sage Publication, Summer 1993.
    2. Braithwaite, Joun, “The State of Criminology: Theoretical Decay or Renaissance”, in: William S. Laufer & Freda Adler, Advances in Criminological Theory, Vol. 2, Routledge Publication, 2017.
    3. Carrington, Kerry, “Asian Criminology and Southern Epistemologies”, in: Jianhong Liu & Max Travers & Lennon Y.C. Chang (Eds.), Comparative Criminology in Asia, Springer, July 2017.
    4. Cunneen, Chris & Juan M. Tauri, “Indigenous Criminology”, in: A Brisman & E. Carrabine & N. South (Eds.), The Routledge Companion to Criminological Theory and Concepts, Routledge, Milton Park, 2017.
    5. Tauri, Juan M., “The Master’s Tools Will Never Dismantle the Master’s House: An Indigenous Critique of Criminology”, Journal of Global Indigeneity, Vol. 3(1), University of Wollongong, 22 May 2018.
    6. Yakovlev, Alexander, “Epistemological Problems in Criminology”, in: William S. Laufer & Freda Adler, Advances in Criminological Theory, Vol. 2, Routledge Publication, 2017.