مخاطرات خشونت خانگی علیه زنان و راهکارهای پیشگیری از آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 دانشیار گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

3 استادیار گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

خشونت خانگی یا سوءرفتار نسبت به زنان، به‌عنوان یک پدیده فراگیر در سراسر جهان، قربانیان را در معرض مخاطرات جدی قرار داده است. در مواجهه با خشونت خانگی، به‌دلیل عدم جرم‌انگاری گونه‌های مختلف این خشونت و یا عدم گزارش آن به‌دلیل وجود رابطه خانوادگی میان آزارگر و قربانی، راهکارهای قضایی پسینی، کارآمدی لازم را ندارند و بزه‌دیدگی ثانویۀ قربانیان را نیز رقم می‌زنند. از این رو، راهکارهای پیشینی حمایتی و پیشگیرانه موضوعیت می‌یابند. قربانیان بر اثر شکل‌های شدید خشونت خانگی دچار جراحات جسمی شده و در مواردی حیات خود را از دست می‌دهند. همچنین گاهی به‌دلیل فشارهای روانی ناشی از سوءرفتار، دست به واکنش‌های انفعالی مثل خودکشی یا شبه خودکشی می‌زنند. خشونت یا سوءرفتار جنسی در شکل‌های متنوع خود نیز مخاطراتی برای زنان در پی دارد. در لایحه جدیدِ در حال بررسی در قوه مقننه ایران، با تقدم اقدامات حمایتی و پیشگیرانه بر اقدامات کیفری، تلاش‌هایی برای انسجام‌بخشی و ایجاد پنجرۀ واحدِ خدمات حمایتی برای زنان در دستور کار قرار گرفته که در این مقاله با عنوان حمایت اضطراری، حمایت مشارکتی و ترمیمی و حمایت اقتصادی و فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. استفاده از تجربه‌های بین‌المللی و رفع چالش‌ها در تصویب این لایحه و اجرای سازوکارهای حمایتی و پیشگیرانۀ آن می‌تواند به کارآمدی سیاست جنایی در این زمینه و کاهش آسیب‌ها کمک کند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Risks of Domestic Violence Against Women and Preventive Solutions of It

نویسندگان [English]

  • Niusha Taqizadeh 1
  • Hossein Aghababaei 2
  • Muhammad Reza Nazarinejad 3
1 MA of Criminal Law & Criminology, University of Guilan, Rasht
2 Associate professor, Department of Law, University of Guilan, Rasht
3 Assistant professor, Department of Law, University of Guilan, Rasht
چکیده [English]

Domestic violence or abuse of women has exposed victims to serious risks as a pervasive phenomenon around the world. The latter judicial strategies are not effective in confronting domestic violence due to the lack of criminalization of different types of violence or the lack of reporting it due to the existence of a family relationship between the abuser and the victim, and therefore, secondary victimization of victims is also a result. Therefore, previous supportive and preventive solutions are relevant. Victims suffer severe forms of domestic violence and sometimes lose their lives. They also sometimes resort to passive interaction such as suicide or pseudo-suicide due to psychological pressure caused by misbehavior. Violence or sexual misconduct in its various forms also causes risks for women. Efforts to integrate and create a single window of support services for women are on the agenda in the new bill under consideration in the legislature of Islamic republic of Iran with the priority of protective and preventive measures over criminal measures which are discussed in this article under the title of emergency support, collaborative support and restorative support and economic and cultural support. The use of international experience and the elimination of challenges in the passage of this bill and the application of its protective and preventive mechanisms can help the effectiveness of criminal policy in this regard and reduce damages.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Domestic violence
  • Misconduct towards women
  • Victimized women
  • Preventive measures
  • Supportive measures
  1. آذری، هاجر، و زهرا بابازاده، «حمایت از زنان بزه‌دیدۀ خشونت جنسی خانگی در نظام عدالت کیفری ایران»، دوفصلنامه مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، سال چهل و نهم، شماره 2، پاییز و زمستان 1398 ش.
  2. آقابابایی، حسین، و ریحانه موسوی، «پیشگیری از بزه‌دیدگی زنان از منظر آموزه‌های اسلامی و چالش‌های فرارو»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، سال نهم، شماره 4، پاییز و زمستان 1391 ش.
  3. باهری، بنفشه، مرجان ضیایی، و شراره ضیغمی محمدی، «تأثیر خشونت‌های خانگی در مادران باردار بر پیامد حاملگی در مراجعین به مراکز درمانی شهر کرج»، فصلنامه حکیم، سال پانزدهم، شماره 2، تابستان 1391 ش.
  4. جعفری، سیده‌زهرا؛ و فاطمه پروین، «مروری بر انواع خشونت علیه زنان در ایران در بین سال‌های 1399 الی 1400»، مجله پرستاری و مامایی، سال بیستم، شماره 4 (پیاپی 153)، تیر 1401 ش.
  5. حسینی، سیدمحمد، و مسعود مصطفی‌پور، «رقم سیاه، چالشی فراروی آمار جنایی رسمی (با رویکردی تطبیقی بر آمریکا و ایران)»، دوفصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی، سال هشتم، شماره 1، بهار و تابستان 1396 ش.
  6. خسروی، زهره، و میترا خاقانی‌فرد، «بررسی رابطه همسرآزاری با تمایل به افکار خودکشی و آسیب‌رسانی به همسر در زنان شهر تهران»، فصلنامه مطالعات زنان، سال دوم، شماره 6، زمستان 1383 ش.
  7. رحمتی‌فر، سمانه، «حمایت حقوقی از زنان در برابر خشونت خانگی»، دوفصلنامه بین‌المللی حقوق بشر، سال هفدهم، شماره 1 (پیاپی 33)، بهار و تابستان 1401 ش.
  8. رضایی، آذرمیدخت، زهرا خدادادی، و لیلا میرمحمدی، «رابطۀ بین افکار ناکارآمد و تمایل به افکار خودکشی در همسران آزاردیده»، فصلنامه جامعه‌شناسی زنان سابق (زن و جامعه)، سال دوم، شماره 7، پاییز 1390 ش.
  9. رضوانی، سودابه، اعظم مهدوی‌پور، و عبدالمتین منیب، «خشونت جنسیِ علیه زنان در نظام تقنینیِ ایران و افغانستان؛ از به ستوه‌آوری جنسی تا تجاوز»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، سال بیست و سوم، شماره 91، پاییز 1399 ش.
  10. رضوانی، سودابه، و مریم غنی‌زاده بافقی، «خانه‌های امن به‌مثابۀ درمانگاه زنان خشونت‌دیدۀ خانگی»، مجله حقوقی دادگستری، سال هشتاد و سوم، شماره 106، تابستان 1398 ش.
  11. زراعت‌پیشه، رٶیا، عباس شیری ورنامخواستی، علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، و فیروز محمودی جانکی، «کلیشه‌های جنسیتی مؤثر بر وقوع تجاوز جنسی در مٶلفه‌های فرهنگ ایرانی»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال نهم، شماره 32، پاییز 1399 ش.
  12. سیلوستری، ماریسا، و کریس کراوترداوی، جنسیت و جرم، ترجمه حسین آقابابایی و سکینه خانعلی‌پور واجارگاه، گیلان، دانشگاه گیلان، 1398 ش.
  13. شمسی، محسن، و اکرم بیاتی، «فراوانی خشونت خانگی بر زنان باردار شهر اراک (1389)»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، سال سیزدهم، شماره 4 (پیاپی 40)، زمستان 1390 ش.
  14. صادقی، رسول، مریم ویژه، و نسیبه زنجری، «عوامل مرتبط با خشونت خانگی علیه زنان در تهران»، فصلنامه پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، سال چهارم، شماره 14، زمستان 1396 ش.
  15. عسکری ندوشن، سمیه، و فاطمه‌سادات موسوی ندوشن، «اشتغال زنان و قدرت تصمیم‌گیری در خانواده؛ مطالعه تطبیقی زنان شاغل و غیرشاغل شهر یزد»، دوفصلنامه مطالعات پلیس زن، سال چهاردهم، شماره 32، بهار و تابستان 1399 ش.
  16. غلامی، حسین، و مهری برزگر، «پیش‌بینی خشونت خانگی علیه زنان و راهکارهای اتخاذی بر مبنای آن»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، سال چهاردهم، شماره 14، پاییز و زمستان 1396 ش.
  17. فرجیها، محمد، و مهرناز ملاپروری، «موقعیت زنان بزه‌دیده خشونت خانوادگی در فرایندهای میانجیگری سنتی»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، سال بیست و یکم، شماره 82، تابستان 1397 ش.
  18. فیشر، بونی اس.، استیون پی. لب، دانشنامه بزه‌دیده‌شناسی و پیشگیری از جرم، ترجمه اساتید حقوق کیفری و جرم‌شناسی سراسر کشور، تهران، میزان، زمستان 1393 ش.
  19. قاضی‌نژاد، مریم، و ماریا عباسیان، «مطالعه کیفی عوامل اجتماعی همسرکشی»، فصلنامه زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، سال نهم، شماره 2، تابستان 1390 ش.
  20. کردی، راهله، فرخنده جمشیدی، فریبا لیمویی، و سیدفرزاد حسینی بهبهانی، «ارزیابی علل همسرآزاری در مراجعین به سازمان پزشکی قانونی خوزستان بین سال‌های 1395‌‍ـ1396»، مجله علمی پزشکی جندی‌شاپور، سال هجدهم، شماره 1 (پیاپی 118)، فروردین و اردیبهشت 1398 ش.
  21. گلمکانی، ناهید، و الهام آزموده، «خشونت خانگی در بارداری، پیامدها و راهکارها»، مجله زنان، مامایی و نازایی ایران، سال پانزدهم، شماره 42، اسفند 1391 ش.
  22. میرکمالی، علیرضا، و محمدعلی خادم‌الفقرا، «راهکارهای دستیابی به بزه کاری واقعی»، دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق کیفری، سال پنجم، شماره 1، بهار و تابستان 1393 ش.
  23. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (زیر نظر)، دایرةالمعارف علوم جنایی (مجموعه مقاله‌های تازه‌های علوم جنایی)، تهران، میزان، 1392ـ1400 ش.
  24. نوربخش، سیدمحمدامین، و سیده‌سمیه والی‌زاده، «جرم‌شناسی عدالت ترمیمی»، مقاله در کنفرانس ملی تحقیقات علمی جهان در مدیریت، حسابداری، حقوق و علوم اجتماعی، 1396 ش.
  25. ولش، براندون سی.، و دیوید پی. فارینگتون، دانشنامه پیشگیری از جرم آکسفورد، برگردان فارسی گروهی از پژوهشگران حقوق کیفری و جرم‌شناسی، تهران، میزان، 1394 ش.
  26. یکرنگی، محمد، و مهسا شیروی، «عدالت ترمیمی؛ واکنشی مناسب در حمایت از آسیب‌های روانی و جسمانی زنان بزه‌دیده خشونت خانگی»، فصلنامه حقوق پزشکی، سال پنجم، شماره 19، زمستان 1390 ش.
  27. Bayat, Shirin & Shahla Moazami, “Criminal Retreat in Support of Women Victims,” The Journal of Human Rights, Vol. 16(2), 2022.
  28. Hester, Marianne & Sarah-Jane Lilley, “Preventing Violence Against Women: Article 12 of the Istanbul Convention; A collection of papers on the Council of Europe Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence,” Council of Europe, 2014.
  29. Pranis, Kay & Barry Stuart & Mark Wedge, Peacemaking Circles: From Crime to Community, Minnesota, Saint Paul, Living Justice Press, 2003.
  30. Richards, Tara N. & Justin Nix & Scott M. Mourtgos & Ian T. Adams, “Comparing 911 and Emergency Hotline Calls for Domestic Violence in Seven Cities: What Happened When People Started Staying Home Due to Covid-19?,” Criminology & Public Policy, Vol. 20(3), 2021.
  31. UN General Assembly, “Declaration on the Elimination of Violence against Women,” 20 December 1993, <https://www.refworld.org/docid/3b00f25d2c.html>.
  32. United Nations, Handbook for Legislation on Violence against Women, 2010.
  33. UNODC, Handbook on Restorative Justice Programmes, Criminal Justice Handbook Series, United Nations, 2006.
  34. UNODC, “Killing of women and girls by their intimate partner or other family members (Global estimates 2020),” UNODC Research, 2021.
  35. Walby, Sylvia, Jude Towers, Susan Balderston, Consuelo Corradi, Brian Francis, Markku Heiskanen, Karin Helweg-Larsen, Lut Mergaert, Phillipa Olive, Emma Palmer, Heidi Stöckl & Sofia Strid, The concept and measurement of violence against women and men, 1st, Bristol University Press, 2017.
  36. WHO, “Understanding and addressing violence against women: Sexual violence,” 2016.
  37. WHO, “Violence against women prevalence estimates, 2018: Global, regional and national prevalence estimates for intimate partner violence against women and global and regional prevalence estimates for non-partner sexual violence against women,” Geneva, World Health Organization, 2021.
  38. World Population Review, “Domestic Violence by State 2023,” <https://worldpopulationreview.com/state-rankings/domestic-violence-by-state>.
  39. Zylstra, Alexandria, “Mediation and Domestic Violence: A Practical Screening Method for Mediators and Mediation Program Administrators,” Journal of Dispute Resolution, Vol. 2001(2), 2001.