بررسی تحولات واکنش‌های کیفری بدنی در جامعه افغانستان از منظر جامعه‌شناسی فرهنگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

کاهش کیفرهای بدنی خشونت‌آمیز، فرایندی است که در اکثر کشورها شکل گرفته یا در حال شکل گرفتن است. افغانستان نیز از این قاعده مستثنا نیست و طی نیم قرن اخیر، دگرگونی‌های زیادی در خصوص کیفرهای بدنی به  وجود آمده است. این دگرگونی‌ها متأثر از عوامل متعددی است که تحولات فرهنگی ـ اجتماعی یکی از مهم‌ترین عوامل آن محسوب می‌شود. پژوهش حاضر به هدف بررسی تحولات کیفرهای بدنی در افغانستان انجام شده و تلاش نموده به این مسئله پاسخ دهد که از بعد جامعه‌شناسی فرهنگی، این فرایند چطور قابل تحلیل است. در این پژوهش، عوامل، زمینه‌ها و تأثیر تحولات فرهنگی بر تحولات مجازات‌های بدنی با استفاده از روش تحقیق تحلیلی ـ توصیفی مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور، ابتدا گزارش‌های تاریخی مجازات‌های بدنی توصیف شده و سپس چگونگی فرایند تحول و گذار از مجازات‌های بدنی به مجازات‌های انضباطی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به‌دست‌آمده بیانگر آن است که یکی از دلایل مهم تحولات واکنش‌های کیفری بدنی در جامعه افغانستان، گذار از فرهنگ تک‌ساختی مبتنی بر هنجارهای سنتی قبیله‌ای ـ مذهبی به فرهنگ چندساختی است. نماد ظاهری و مادی این تحول فرهنگی، حذف عملی اجرای کیفر شلاق و کاهش کیفر اعدام تعزیری است. ضمن اینکه تحولات ساختار سیاسی نیز در فراهم‌سازی زمینه این تحول فرهنگی، نقش مثبتی داشته است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Evolution of Corporal Punishment Reactions in the Society of Afghanistan from the Perspective of Cultural Sociology

نویسندگان [English]

  • Fayz Muhammad Fahimi Rasa 1
  • Sayyid Muhammad Javad Sadati 2
  • Abdolreza Javan Jafari Bojnordi 3
1 PhD Student in Criminal Law & Criminology, Ferdowsi University of Mashhad
2 Assistant professor, Ferdowsi University of Mashhad
3 Full professor, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The commutation of violent corporal punishment is a process that in most countries has taken place or is taking place. Afghanistan is not an exception to this rule and there have been many changes regarding corporal punishments during the last half century. These evolutions are influenced by many factors of which cultural-social changes are considered as one of the most important factors of them. The current research was conducted with the aim of investigating the evolution of corporal punishments in Afghanistan and tried to provide an answer to the question of how this process can be analyzed from the perspective of cultural sociology. The factors, contexts and the impact of cultural changes on the changes in corporal punishment have been investigated using analytical-descriptive research method in this research. Historical reports of corporal punishments are first described for this purpose and then how the process of transformation and transition from corporal punishment to disciplinary punishment is examined. The results indicate that one of the important reasons for the changes in the corporal punishment reactions in the society of Afghanistan is the passage from a monocultural structure based on traditional tribal-religious norms to cultural polymorphism. The apparent and material symbol of this cultural transformation is the practical elimination of whipping (flogging) and the commutation of the punishment of taʿzīr (Arabic: تعزیر, discretionary) of death penalty. In addition, the changes in the political structure have also played a positive role in providing the context for this cultural change.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sociology of culture
  • Collective conscience
  • Tribal and religious culture
  • Multi-structured traditional culture
  • Corporal punishments
  1. آزاد ارمکی، تقی، نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران، سروش، 1381 ش.
  2. آشوری، محمد، و اسداللّٰه میرزایی، «حقوق کیفری و توسعه اقتصادی ـ صنعتی»، دانشنامه حقوق و سیاست سابق (فصلنامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری)، سال نهم، شماره 2 (پیاپی 20)، پاییز و زمستان 1392 ش.
  3. افغان، سیدجمال‌الدین، تاریخ افغانستان: تتمة البیان فی التاریخ الافغان، ترجمه محمدامین خوگیانی، پیشاور، سبا، 1373 ش.
  4. الیاس، نوربرت، چیستی جامعه‌شناسی، ترجمه غلامرضا خدیوی، تهران، جامعه‌شناسان، 1392 ش.
  5. پِرَت، جان، مجازات و تمدن: تساهل و عدم تساهل کیفری در جامعه مدرن، ترجمه هانیه هژبرالساداتی، تهران، میزان، 1396 ش.
  6. جوان‌جعفری بجنوردی، عبدالرضا، و سیدمحمدجواد ساداتی، «از تراژدی تعذیب تا کمدی اصلاح؛ اراده قدرت و وجدان جمعی»، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال بیست و پنجم، شماره 93، بهار 1397 ش.
  7. همان‌ها، «سزاگرایی در فلسفه کیفر»، دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق کیفری، سال سوم، شماره 1، بهار و تابستان 1391 ش.
  8. همان‌ها، ماهیت فلسفی و جامعه‌شناختی کیفر: تأملی در چیستی و کارکردهای کیفر، تهران، میزان، 1394 ش.
  9. جوان‌جعفری بجنوردی، عبدالرضا، و محمدصالح اسفندیاری بهرآسمان، «نگرشی جامعه‌شناسانه بر تحولات مجازات اعدامِ مجرمان مواد مخدر»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال هفتم، شماره 25، زمستان 1397 ش.
  10. جهانبخش گنجه، صادق، «بررسی تطبیقی مکاتب مطالعات فرهنگی و جامعه‌شناسی فرهنگی»، فصلنامه مطالعات میان فرهنگی، سال دوازدهم، شماره 32، پاییز 1396 ش.
  11. جیوستوزی، آنتونیو، افغانستان: جنگ، سیاست و جامعه، ترجمه اسداللّٰه شفایی، تهران، عرفان، 1386 ش.
  12. دوپوئی، گزاویه، فرهنگ و توسعه، ترجمه فاطمه فراهانی و عبدالحمید زرین‌قلم، تهران، کمیسیون ملی یونسکو در ایران، 1374 ش.
  13. دورکیم، دیوید امیل، درس‌های جامعه‌شناسی: فیزیک اخلاقیات و حقوق، ترجمه سیدجمال‌الدین موسوی، تهران، نی، 1391 ش.
  14. همو، «دو قانون تکامل کیفری»، ترجمه حسین غلامی و سیدبهمن خدادادی، مقاله در: دایرةالمعارف علوم جنایی (مجموعه مقاله‌های تازه‌های علوم جنایی)، کتاب دوم، زیر نظر علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، تهران، میزان، 1392 ش.
  15. همو، صور ابتدایی حیات مذهبی، ترجمه نادر سالارزاده امیری، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، 1382 ش.
  16. دولت‌آبادی، بصیراحمد، هزاره‌ها از قتل عام تا احیای هویت، قم، ابتکار دانش، 1385 ش.
  17. رُوآ، الیور، افغانستان، اسلام و نوگرایی سیاسی، ترجمه ابوالحسن سروقد مقدم، مشهد، آستان قدس رضوی، 1369 ش.
  18. زند وکیلی، مهدی، مردم‌شناسی فرهنگی، قم، زمزم هدایت، 1383 ش.
  19. ساداتی، سیدمحمدجواد، مجازات و کنترل اجتماعی، تهران، میزان، 1398 ش.
  20. ساداتی، سیدمحمدجواد، علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، و رحیم نوبهار، «تبارشناسی پیوند کیفر و قدرت در نظام حقوقی ایران»، دوفصلنامه مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، سال چهارم، شماره 1 (پیاپی 8)، بهار و تابستان 1396 ش.
  21. سجادی، سید عبدالقیوم، جامعه‌شناسی سیاسی افغانستان (قوم، مذهب و حکومت)، چاپ دوم، کابل، فرهنگ، 1391 ش.
  22. طنین، ظاهر، افغانستان در قرن بیستم (1900ـ1996)، تهران، عرفان، 1383 ش.
  23. عطایی، محمدابراهیم، نگاهی مختصر به تاریخ معاصر افغانستان، ترجمه جمیل‌الرحمن کامگار، کابل، میوند، 1384 ش.
  24. فاضلیار، فضل‌الرحمن، جامعه جهانی و دولت ـ ملت‌سازی در افغانستان (2001ـ2015)، کابل، سرور سعادت، 1395 ش.
  25. فرهنگ، میرمحمدصدیق، افغانستان در پنج قرن اخیر، پیشاور، آریانا، 1367 ش.
  26. قائمی، مهدی، عبدالرضا جوان‌جعفری بجنوردی، و سیدمحمدجواد ساداتی، «تأملی جامعه‌شناسانه بر تحولات مجازات اعدام در افغانستان»، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، سال نوزدهم، شماره 23، بهار و تابستان 1401 ش.
  27. گارلند، دیوید، مجازات و جامعه مدرن، ترجمه نبی‌اله غلامی، تهران، میزان، 1395 ش.
  28. گیدنز، آنتونی، جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نی، 1373 ش.
  29. همو، سیاست، جامعه‌شناسی و نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نی، 1378 ش.
  30. محسنی، سیدمتین، «تحلیل کارکردی جرم از نظر دورکیم تا نگاه ساختاری مرتن»، دوفصلنامه گفتمان حقوقی، سال پنجم، شماره 10، پاییز و زمستان 1395 ش.
  31. محسنی، منوچهر، بررسی در جامعه‌شناسی فرهنگی ایران، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1386 ش.
  32. مورگان، لوئیس هنری، جامعه باستان، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، مٶسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1371 ش.
  33. نوبهار، رحیم، و سیدمحمدجواد ساداتی، «تأملی در زمینه‌های شکل‌گیری سیاست کیفری سختگیرانه در دهه نخست انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه فقه و حقوق اسلامی، سال نهم، شماره 17، پاییز و زمستان 1397 ش.
  34. نورپور، محسن، و سیدمحمدجواد ساداتی، «مطالعه جامعه‌شناختی تحولات مجازات در ملأ عام در جامعه پساانقلاب ایران»، دوفصلنامه پژوهش‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی، سال نهم، شماره 17، بهار و تابستان 1400 ش.
  35. Baldwin, Elaine & Scott McCracken (Eds.), Introducing Cultural Studies, London, Prentice-Hall, 1999.
  36. Sharma, Rajendra Kumar, Social Changes and Social Control, Meerut, Rajhans Press, 1998.