1
. دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد
2
دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
پس از ظهور زندان در اوایل قرن نوزدهم میلادی، روشنفکران و متخصصان عدالت کیفری به این مجازات نوپا بسیار خوش‌بین بودند. زیرا در تقابل با مجازات‌های قبل از آن، انسان‌دوستانه جلوه می‌نمود؛ اما دیری نپایید که انتقادها نسبت به آن آغاز شد. زندان‌ها از همان بدو تأسیس با مسائل فراوانی روبه‌رو بودند و با گذشت زمان، مشکلات نمود بیشتری یافتند. امروزه جمعیت زندان‌ها به یک بحران جهانی تبدیل شده و راهکارهای فیلسوفان و کیفرشناسان برای حل معضلات این مجازات، راه به جایی نبرده است. زندان علاوه بر اینکه در تحقق اهدافی چون اصلاح و تربیت مجرمان و همچنین کاهش آمار جرایم موفق نبوده، خود نیز تبدیل به یک معضل شده است. سؤال اساسی این است که چرا به رغم مشکلات موجود، نظام‌های عدالت کیفری بر استفاده از زندان پافشاری دارند؟ به نظر می‌رسد باید از زاویه‌ای دیگر به مجازات‌ها به طور کلی و زندان به طور اخص نگریست. ادعای نوشتار حاضر آن است که تجزیه و تحلیل مجازات زندان در بستر جامعه‌شناسی کیفر می‌تواند کلید حل بسیاری از معماهای موجود باشد. در این راستا سعی می‌شود تا چرایی استمرار زندان از منظر دیدگاه‌های مختلف این رشته مورد بررسی قرار گیرد. طبق این رویکردها، زندان به عنوان نهادی تلقی خواهد شد که به سبب کارکردهای ویژه‌ای که دارد تداوم می‌یابد؛ هرچند از نظر اندیشه‌های فلسفی و کیفرشناسانه در اهداف پیش‌فرض خود عملاً شکست خورده باشد.
)