موقعیت داشتن تعقیب در نظام کیفری ایران با نگاهی تطبیقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه قم

2 عضو هیات علمی دانشگاه قم

3 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه قم

چکیده

دستگاه عدالت کیفری، متهم را وارد فرایندی می‌کند که در صورت اثبات اتهام، غالباً محکومیت و مجازات وی را در پی می‌آورد. گاهی این وضعیت دگرگون شده و مقام تعقیب با وجود کفایت ادله و انتساب رفتار مجرمانه، به جای صدور کیفرخواست، پروندۀ اتهامی را بایگانی کرده و یا تعقیب را معلق می‌سازد. اعطای چنین اختیار بزرگی قبل از محاکمه، با معیار قانونی بودن تعقیب در تعارض بوده و حاکی از رویکردی موقعیت‌مدار است. نظام کیفری ایران به جهت ابتنا بر معیار قانونی بودن تعقیب، اقبال زیادی به این رویکرد نشان نداده است. این نوشتار جستاری است در تبیین خاستگاه، مبانی و گسترۀ این رویکرد در نظام‌های کیفری ایرانی با رویکردی تطبیقی نسبت به حقوق کشورهای آلمان، فرانسه، انگلستان، آمریکا و ایران. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که رویکرد موقعیت‌مدار گرچه ریشه در کامن‌لا داشته و کشورهای پیرو این نظام، اقبال بیشتری نسبت به آن نشان داده‌اند، لیکن به تدریج نظام‌های حقوقی‌نوشته نیز به سمت پذیرش جلوه‌هایی از این رویکرد حرکت کرده‌اند. رویکرد موقعیت‌مدار بر مبانی فایده‌گرایانه استوار است و در صورت اجرای صحیح، کارکردی چهارگانه شامل کاهش هزینۀ دادرسی، جلوگیری از برچسب‌زنی، کاهش تابعان کیفری و غربالگری پرونده‌های قابل رسیدگی در دادگاه را به همراه خواهد داشت. نظام کیفری ایران نیز با توسعۀ بیشتر این رویکرد، می‌تواند این مزایای چهارگانه را به دست آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Opportunity of Penal Prosecution in the Criminal System of Iran with a Comparative Look

نویسندگان [English]

  • Muhammad Ali Haji Dehabadi 1
  • Muhammad Khalil Salehi 2
  • Muhsen Moradi Hasanabad 3
1 (Associate professor at University of Qom)
2 (Assistant professor at University of Qom)
3 (A PhD student of Criminal Law & Criminology)
چکیده [English]

The Criminal justice system makes the defendant (accused) enter in a process which if proved it will be followed penalties for him. Sometimes this circumstance is changed and despite the sufficient evidences and offensive conduct (behavior), the prosecutor instead of indictment, files the charge document or suspends the prosecution. Giving this great authority before trial is in contrast with the criterion of the legality of the prosecution and showing the situational approach. Because of the standard of the legality of the prosecution, the Iran criminal system does not pay more attention to this approach. This note is going to determine the origin, bases and the scope of this approach in the criminal systems of Iran with a comparative approach to the law of Germany, France, England, USA and Iran. The research consequences show that although the situational approach is rooted in the common law and the countries follow this system take much notice to it, but gradually, the Romano Germanic Law (Civil Law) systems have moved to accept some manifestations of this approach. The situational approach is based on the utilitarian approach and in the case of the correct implement, it will have four functions: the reduction of the litigation costs (court costs), the prevention of Labeling, the reduction of the criminal subject and checking files for adjudication. Islamic Penal code of Iran can get these four benefits with making this approach broaden more.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: The requirement of prosecution
  • The legality of the prosecution
  • Compulsory prosecution
  • Prosecutor
  • The criminal justice